Van hier tot Tokio (5): de laatste Spelen van Koen Suyk

De verslaggevers Marco van Nugteren en Eelko Wester zijn samen met fotograaf Koen Suyk in Tokio om voor hockey.nl verslag te doen van het olympisch hockeytoernooi. Via een column berichten ze over zaken die opvallen buiten de lijnen. Vandaag deel 5 (slot): de laatste Olympische Spelen van fotograaf Koen Suyk.

‘Veel succes Koen met de laatste wedstrijd op je laatste Spelen.’ Onze fotograaf Koen Suyk leest het appje hardop voor vanaf zijn telefoon. Het is twee uur voor aanvang van de damesfinale. Als ik het goed heb, zie ik dat Koen even moet slikken. Maar al snel hoor ik hem zeggen: ‘Hij is zeker blij dat-ie van me af is.’ Koen is er niet de man naar om zijn emoties te tonen. Zeker niet in de persruimte waar het testosterongehalte hoog is.

Koen kent de mores onder journalisten en fotografen als geen ander. 47 jaar lang is hij er al onderdeel van. Hij begon in 1974, het jaar dat ik werd geboren. Als hij dat deze week tijdens een taxirit vertelt, moet ik die woorden even laten bezinken.

Leerlingfotograaf

Koen begon op twintigjarige leeftijd als leerlingfotograaf. Als we hem mogen geloven, stonden ze daar in huize Suyk niet echt om te springen. Fotograaf, daar was toch geen droog brood in te verdienen?

Maar Koen vond er zijn roeping. In de jaren zeventig maakte hij al snel naam. Via het Haarlemse Dagblad belandde hij bij het ANP, waar hij dertig jaar lang door heel Nederland en overal over de wereld zijn foto’s maakte. Als algemeen fotograaf stond hij vooraan, met zijn camera in de aanslag.

Fotograaf op de Spelen van Tokio 2020 met accreditatie en mondkapje. Foto: Frank Uijlenbroek/Worldsportpics

De afgelopen weken vertelde hij enkele prachtige anekdotes over die periode. Zijn mooiste vond ik die keer dat hij door een lange file veel te laat was bij een onthulling van premier Dries van Agt op Bronbeek in Arnhem. Terwijl Van Agt het terrein al bijna verliet, kwam Koen aangesneld. Hij legde uit waarom hij zo laat was. ‘Dan doen we het toch gewoon nog een keer over’, zei de toenmalige premier. Koens foto stond de volgende dag in alle landelijke dagbladen.

‘Dat kon toen nog’, zei Koen erachteraan.

We hebben die zin deze kleine drie weken in Tokio veelvuldig gehoord. Niet omdat Koen in het verleden is blijven hangen. Maar omdat het groeiend aantal regels Koen in de weg zit om zijn werk te doen. ‘Ik wil gewoon een mooie foto maken.’

Heiligdom

Dat is niet gemakkelijk geworden voor sportfotografen. De tijd dat zij werden gekoesterd, de beste plekken rond het veld kregen, is op grote hockeytoernooien voorbij. Ooit gehoord van de term field of play? Het is een term waarmee gewoon het veld wordt bedoeld, maar bij toernooien is dat verworden tot een soort heiligdom. Het privédomein van de broadcasters, die hun exorbitante fees willen terugverdienen met exclusieve beelden.

Dan doen we de onthulling nog een keer over. Oud-premier Dries van Agt tegen Koen die te laat is

Fotografen krijgen daarom een plek achter de omheining. Ook bij deze Spelen. Ver weg van de bank waar vaak de emotie tot eruptie komt. Ook deze Spelen zat Koen weer urenlang op een houten bankje in de brandende zon bij veertig graden. 67 jaar is hij. Maar waar de jonge sporters voor de wedstrijden koelvesten kregen, tijdens de rust een natte doek en na afloop in een ijsbad lagen, had Koen zijn blauwe hoedje en een flesje water. Wij trakteerden hem na afloop op een bakje vanille-ijs.
We hebben hem over die benarde werkomstandigheden amper gehoord. ‘Het was wel heet’, zei hij wel eens, met een lachend gezicht dat, ondanks het hoedje en factor vijftig, bijna licht gaf in het donker naarmate het toernooi vorderde.

Iedereen kent Koen

Koen was sinds zijn afscheid bij het ANP de laatste jaren vooral freelancehockeyfotograaf, voor de KNHB, voor hockey.nl en voor het ANP. Bij de Hoofdklasseverenigingen kent iedereen Koen en Koen kent iedereen. Bloemendaal is zijn club. Daar zit hij elke maandag op de grasmaaier. ‘Maandag mag ik weer’, riep hij een paar dagen voor vertrek uit Tokio. ‘Ik heb er zin in.’

Ook die laatste woorden heb ik de afgelopen weken vaak gehoord. En niet alleen als de bezorger van UberEats om half een ’s nachts een verse Bacon Egg Burger kwam brengen, die we dan samen op de gang van ons hotel oppeuzelden.

Even afkoelen. Foto: Frank Uijlenbroek/Worldsportpics

‘Ik heb er zin in’, was bijna standaard Koens opmerking voordat we naar het Oi Hockey Stadium afreisden. Ook al was het bijna veertig graden en was de nacht met een uurtje of vijf toch zeker de helft te kort geweest volgens Koen. (‘Als we terugkomen, maar even middagslaapje doen’).

Koen had elke dag zin om foto’s te maken. Al ruim een uur voor de wedstrijd van Oranje stond hij klaar bij het stadion om de aankomst te fotograferen. Na de warming-up begon het echte werk. Fotografen sturen hun foto’s tegenwoordig direct vanaf het veld. Het is klikken, selecteren, doorsturen en op naar de volgende actie.

Fanatisme

Ik ben deze Spelen onder de indruk geraakt van Koens fanatisme. Na de uitschakeling van de Oranje Heren in de kwartfinale tegen Australië zat Koen in de put. Hij vond dat hij – net als de Nederland dit toernooi – had gefaald. Bij de shoot-outs had Koen gegokt op een overwinning voor de Oranjemannen. Net als zijzelf. Oranje verloor en Koen zat daardoor net niet op de beste plek. Kan gebeuren, maar niet bij Koen. Zelfs de volgende morgen zat hij nog in zak en as. ‘Ik heb er slecht van geslapen.’

Koen is foto’s aan het bewerken. Foto: Frank Uijlenbroek/Worldsportpics

Toen kwamen de finales. Coaches hebben het vaak over ‘pieken op het juiste moment’. Koen bewees in Tokio over die topsportmentaliteit en -kwaliteit te beschikken. Bij de herenfinale tussen België en Australië legde hij de vreugdekreet van Vincent Vanasch en de vreugdetranen bij Thomas Briels haarscherp vast. Twee pareltjes. Het hele verhaal verteld in twee foto’s. Daar kunnen geen duizend woorden tegenop.

Een dag later, bij de gouden finale van de Oranje Dames, vatte Koen de beleving van Caia van Maasakker, die in haar afscheidswedstrijd twee keer scoorde, in één foto samen. Die verwonderde blik in haar ogen. Klik. Voor de eeuwigheid vastgelegd.

Laatste Olympische Spelen

Het olympisch hockeytoernooi zit erop. En dus zitten onze Spelen erop. Zaterdag hebben we, verlost van onze quarantaine, de Tokio Tower bezocht. De Japanse evenknie van de Eiffeltoren. Ik zag Koen genieten van het uitzicht, vanaf 250 meter hoogte uitkijkend over deze enorme stad, in een absurde tijd, maar met Japanners die ons hart hebben gestolen deze Spelen.

Tokio 2020 was Koens laatste buitenlandse toernooi als fotograaf. Negen Spelen heeft hij gedaan. Volgens Koen: ‘Zeven echte en een Winterspelen en een Paralympics.’ Hij vindt het mooi geweest en draagt het stokje over.
Terwijl ik in het vliegtuig deze laatste column tik, ligt Koen een paar stoelen verderop al te slapen. Hij heeft het verdiend.

Koen bedankt!

In deze serie verschenen eerder:

Van hier tot Tokio (1): met een droge mond spugen in een buisje
Van hier tot Tokio (2): een bakje onder de mond van Pirmin
Van hier tot Tokio (3): leven volgens de wet van Caldas
Van hier tot Tokio (4): verwende hockeyverslaggevers