Zes oorzaken achter de crisis bij Amsterdam

Na een turbulente week met de historische 2-8 nederlaag tegen HGC en het ontslag van hoofdcoach Graham Reid proberen de hockeyers van Amsterdam op korte termijn weer naar boven te kijken en de play-offs te halen. De club uit de hoofdstad is nog wel de vice-kampioen, dus ze afschrijven is te voorbarig. Maar er is structureel wat mis in de hoofdstad.

Aanvoerder Billy Bakker zei het zondag na afloop van de gewonnen wedstrijd tegen Almere. ‘Er is meer aan de hand dan de coach, maar dat houd ik binnenskamers.’

Binnen de kamers van clubhuis in het Amsterdamse Bos verkondigt Bakker zeker zijn ongezouten mening. Dat doet hij al langer. Bakker is het boegbeeld van Amsterdam, een jongen van de club die zich zorgen maakt over de toekomst van het prestigieuze hockeybolwerk. De aanvoerder is niet de enige. Voor veel insiders is de huidige crisis geen verrassing, maar meer het gevolg van een verval dat al jaren geleden is ingezet bij de topclub die in 2012 voor het laatst landskampioen werd. Een oplossing lijkt ver weg. Immers, de huidige selectie is verouderd, er is geen opvolging vanuit de jeugd, de cultuur in het team is niet uitnodigend voor nieuwe spelers en Amsterdam ontbeert het geld om met de dames en de heren in de absolute top te presteren.

Waar ging het mis? Een analyse.

1) Amsterdam teert te lang op de oude garde

Jan Willem Buissant (29, stopt zeker na dit seizoen), Teun Rohof (33), Fergus Kavanagh (33), Justin Reid Ross (32) en de Nederlandse internationals Billy Bakker (30), Valentin Verga (29) en Mirco Pruyser (29).

De namen van het geraamte van de huidige selectie van Amsterdam zijn nog steeds indrukwekkend, maar dat zijn de leeftijden (voor tophockeybegrippen) ook. De belangrijkste spelers bij Amsterdam zijn langzaam op weg naar het einde van hun hockeycarrière.

Dat gold ook in 2011 en 2012 bij de laatste kampioenschappen van Amsterdam voor de toppers van toen, zoals Santi Freixa, Taeke Taekema en Geert-Jan Derikx. Maar er is een groot verschil: toen stonden de toptalenten Valentin Verga, Billy Bakker en Mirco Pruyser al klaar om de oude garde te verdrijven.

Amsterdam mist nu al jaren de opvolgers, waardoor Amsterdam ook niet anders kan dan te blijven teren op de huidige grote namen. Van talenten als Boris Burkhardt, Tijn Lissone, Caspar van Dijk en Niek Merkus werd bij hun komst naar Amsterdam misschien verwacht dat ze bij Amsterdam een volgende stap konden maken. Ze hebben in Jong Oranje gespeeld, maar hun invloed op het spel van Amsterdam is vooralsnog klein.

Johannes Mooij, inmiddels zelfs bij Oranje, was de enige steunpilaar uit de middengroep. Maar de vice-aanvoerder van vorig seizoen speelt dit jaar bij Atlètic Terrassa in Barcelona. De kuitenbijter wordt gemist in de defensie.

Mirco Pruyser, Valentin Verga, Billy Bakker in Oranje. Rechts Seve van Ass. Foto: Willem Vernes

Alle druk ligt daardoor vooral op de schouders van de drie internationals: Bakker, Verga en Pruyser. De ontslagen Reid gaf na zijn aanstelling aan een spel te willen spelen dat minder afhankelijk was van dit drietal, maar in de praktijk kwam daarvan niets terecht. Het gevolg is dat het lot van Amsterdam in de handen van deze drie ligt. Als zij in vorm zijn, is Amsterdam tot veel in staat. Zie de finaleplek in de play-offs van vorig jaar.

Maar dit seizoen gaat het nog niet vanzelf. Billy Bakker is de afgelopen weken niet helemaal fit na zware weken bij Oranje waar hij ook de kar moet trekken. Mirco Pruyser draaide ook een vol Pro League-programma, kampt met een onwillige rug en scoort moeizamer dan de vorige seizoenen. De onstuimige Valentin Verga was tot vlak voor de competitie in Maleisië aan het hockeyen en ontbeert al langere tijd de grote vorm.

Het zijn nog steeds de oudjes die Amsterdam moeten dragen. Er is ook geen ‘middengroep’, de groep van spelers die in elk team de schakel is tussen jong en oud. Daar is er op dit moment maar één van in Amsterdam, zeker als je de spelers niet meerekent die recent van buitenaf zijn gekomen: Nicki Leijs (26). Dat deze vleugelverdediger – intern altijd geroemd als onderschatte speler – de enige Amsterdamse mid-twintiger is, geeft een deel van het probleem aan. 

Toen Amsterdam in 2011 en 2012 landskampioen werd, waren Verga, Bakker en Pruyser de toptalenten. Kunnen we achteraf het bereiken van de finale van 2018 de laatste stuiptrekking van een generatie noemen, of zit er nog meer in het vat voor deze groep hockeyers? 

2) De dubbelfuncties van Graham Reid en Joost Bitterling in de Pro League

Het hockey kent meerdere coaches met een dubbelfunctie. Soms schuurt dat. Soms niet. In het geval van Graham Reid schuurde het dit jaar vanwege de tijd die er in de Pro League moet worden gestoken, als assistent-bondscoach van de Oranje Heren. Het is uiteraard ook een van de redenen dat trainer Jan Jorn van ’t Land overkwam van HGC. Maar de Australiër Reid moest de afgelopen maanden naar het WK in India, Australië, Nieuw-Zeeland, Argentinië en Spanje. In combinatie met het coachen van Amsterdam is dat geen sinecure.

Dat de andere assistent Joost Bitterling ook nog bij de Pro League was in China met de hockeysters van het Nederlands elftal, maakte bovenstaande nog moeizamer voor Amsterdam. Daardoor stond Jan Jorn van ’t Land soms in z’n eentje op de training.

Ronald Brouwer, Joep de Mol en assistent-bondscoach Graham Reid. Rechts Robbert Kemperman. Foto: Koen Suyk

3) De cultuur binnen het team

In Het Parool zei de Australiër Graham Reid bij zijn aantreden, in 2017: ‘Ik wil graag de cultuur van de club veranderen. Ik heb al meteen na een van de eerste trainingen gezegd, na een partijtje: ‘In plaats van te wijzen naar anderen, noem me twee dingen die je zelf beter had kunnen doen.’ Die mentaliteit wil ik zien bij Amsterdam. Iedereen hoort erbij. Iedereen helpt elkaar. Amsterdam is niet een van de makkelijkste teams. Er zijn veel sterke karakters en daar moet je een geheel van maken.’

Dat de nieuwe coach Jan Jorn van ’t Land na de gewonnen wedstrijd tegen Almere zondag sprak over elkaar positief benaderen en elkaar niet ‘afpissen als iemand de bal niet stopt’, is grofweg hetzelfde als wat Reid zei toen hij vorig seizoen met de functie startte. Wat dat betreft is er in twee jaar niets veranderd in de hoofdstad.

Misschien heeft deze cultuur ermee te maken dat de spelers niet meer in de rij staan om naar Amsterdam te komen. Dat was tien, twintig jaar geleden wel zo, zeggen insiders. Het is een grote frustratie bij de bestuurders van Amsterdam, dat de toptalenten niet naar de hoofdstad willen komen. Bekend en pijnlijk voorbeeld is uiteraard Derck de Vilder, die uitgroeide tot international bij buurman Pinoké, in Amsterdam studeert, maar liever bij Kampong in Utrecht ging hockeyen. ‘Niemand durft het te zeggen, maar de sfeer in Amsterdam is niet aantrekkelijk voor andere spelers’, is een vaker gehoorde klacht van mensen die hierover praten.

Behalve Bakker en Pruyser heeft Amsterdam niemand bij de selectie van de toch grote 32-koppige Pro League-selectie van Oranje. Namen als De Vilder, Jorrit Croon, Jonas de Geus en Terrance Pieters zweefden weleens over het Wagener Stadion, maar tot nu toe zonder enig resultaat. Het is een probleem dat lang duurt om op te lossen.

De landstitel van Amsterdam Meisjes A1 in 2016. Bij de meisjes zijn er er al jarenlang wel talenten. Foto: Koen Suyk

4) De jeugopleiding functioneert niet bij de mannen, jeugd stroomt niet door

De laatste basisspeler die bij Amsterdam vanuit de jeugd doorbrak is…aanvoerder Billy Bakker. Mirco Pruyser speelde vanaf de B bij Amsterdam en kun je ook eigen jeugd noemen, maar deze twee spelers zijn de laatste exponenten van een goede jeugdgeneratie in het Amsterdamse Bos. Dat is zo’n twaalf jaar geleden. Casper Horn genoot ook zijn opleiding in het Amsterdamse Bos, maar hij vertrok voor een paar jaar naar Schaerweijde, keerde terug en is nog geen vaste waarde in Amsterdam.

Jongens B1 van Amsterdam – gecoacht door Teun Rohof – is de eerste generatie die er echt aankomt bij Amsterdam, zeggen ingewijden. Maar de jongenslijn is lang zwak geweest. De feiten: vorig jaar waren er voor de eerstelijns meisjesteams zo’n vijftig aanmeldingen van buitenaf. Mede vanwege het succes van de doorgestroomde talenten bij Dames 1. Voor de jongens bleven de aanmeldingen voor de eerste teams beperkt tot een handjevol spelers.

Marlon Landbrug (uitblinker bij Pinoké en in de trainingsgroep van Oranje in januari) speelde in het verleden voor Amsterdam, maar stapte in de jeugd over naar de buren. Pinoké is in de jeugd een stuk sterker dan Amsterdam. Die aantrekkingskracht deed ook talent Sam Steins Bisschop besluiten om van Amsterdam over te stappen naar Pinoké.

Het is een nadeel dat de jeugd van Amsterdam nauwelijks de mogelijkheid krijgt om bij de senioren speelminuten op te doen. Van Heren 2 tot Heren 5 (allemaal Reserve Hoofdklasse, een relatief goede klasse om ervaring op te doen bij de senioren) is gevraagd om jeugdspelers mee te laten doen, maar bij de veelal vriendenteams – vaak met oud-internationals – is het antwoord hierop een vriendelijk maar welgemeend ‘nee’. Terwijl juist ook een talent als Mirco Pruyser vroeger gebaat was bij de adviezen in Heren 2 van hockeylegendes als Taco van den Honert en Marten Eikelboom.

Marlon Landbrug stapte van de jeugd van Amsterdam over naar Pinoké. Foto: Willem Vernes

5) Het budget voor twee topteams in de Hoofdklasse kent zijn limiet

Amsterdam stond vorig jaar met twee teams in de finale om de landstitel. Een bijzondere prestatie, maar beide finales werden wel verloren. Amsterdam is de enige club – Oranje-Rood nu daargelaten – die op het allerhoogste niveau met zowel een mannen- als een vrouwenteam wil en kan excelleren. Dat kost (te) veel geld en dat is er niet in Amsterdam.

De sponsorinkomsten zijn volgens de mensen in Amsterdam niet groot genoeg om beide teams van top tot teen te faciliteren. Er moet keihard gewerkt worden om überhaupt genoeg sponsorinkomsten te genereren. Daarbij is het beleid van de vice-kampioen om geen dure buitenlanders naar het Wagener Stadion te halen, maar het vooral met Nederlanders te doen. Reid-Ross en Kavanagh zijn voorbeelden van buitenlandse spelers die al zo lang in Nederland hockeyen dat ze ongeveer een Nederlands paspoort kunnen aanvragen.

Jan Willem Buissant kijkt treurig tijdens de 2-8 tegen HGC. Buissant speelt zijn laatste seizoen bij Amsterdam, daarna stopt hij met tophockey. Foto: Willem Vernes

6) Amsterdam is als Ajax

Om bovenstaande argumenten ook even te nuanceren. Eigenlijk is het bij Amsterdam vaak een beetje crisis. Ook al is er geen crisis. Amsterdam is de oudste hockeyclub van Nederland, met de meeste landstitels. Met veel kritische oud-internationals als achterban, met leden die niet snel tevreden zijn. Dat heeft zijn charme, maar zorgt ervoor dat er snel onvrede is.

Voor de landstitels van 2011 en 2012 ging ook niet alles altijd maar even goed en moest het team soms van ver komen. De ‘beruchte inhaalrace’ voor de play-offs. Op een bepaalde manier rommelt het altijd een beetje bij Amsterdam en dat hoort ook bij de club, net zoals dat bij voetbalclub Ajax zo is. Misschien wordt het dit seizoen niets meer in Amsterdam. Maar het past bij de club en het zit in het DNA om zich vanuit een moeilijke positie op te richten, de mouwen op te stropen en toch een heel eind te komen dit seizoen.

We zijn benieuwd.

Het artikel kwam tot stand door meerdere gesprekken met (ex) leden van Amsterdam.