Wat te doen met sneeuw op de velden? Kenners aan het woord

Een besneeuwd hockeyveld, wat ziet dat er toch ongelooflijk magisch uit. Het betreden van zo’n witte kunstgrasmat is zeer verleidelijk, maar kan ook grote gevolgen hebben. Diverse hockeyclubs hebben hun leden deze week nadrukkelijk gevraagd de velden niet te betreden. Maar waarom eigenlijk? Dit moet je weten om uitglijders te voorkomen.

Sneeuw an sich is niet slecht voor een kunstgrasveld. Dat wil zeggen, de vezels van polyethyleen zijn in een laboratorium getest met temperaturen van -20ºC tot +40ºC. ‘Ik ken geen situaties dat vezels afbreken omdat het bijvoorbeeld tien graden onder nul is’, zegt Gosewin Bos. Hij is directeur van Antea Sport, het bedrijf dat ongeveer dertig procent van de kunstgrasvelden in Nederland heeft gelegd.

Volgens Bos kunnen velden in Nederland door de temperatuur buiten geen schade oplopen. ‘Dan kijk ik puur naar de constructie, dus de opbouw en de samenstelling van zo’n veld’, benadrukt kunstgraskenner Bos. Het betreden van een besneeuwd veld kan in principe ook geen gevaar, maar het dooiproces zal dan wel langer duren door de samengedrukte sneeuw dat vastvriest tussen de vezels van het kunstgras.

Blessuregevoelig

Hoe zit het dan met een bevroren veld, dus een kunstgrasmat die niet bedekt is met een laag sneeuw? ‘Daar kun je in principe op hockeyen’, stelt Bos, die daarbij de nadruk legt op het gedrag van het veld en dus niet op de gevolgen voor de hockeyer. ‘Je moet je afvragen hoe gevaarlijk het voor je lichaam is om op een bevroren veld te spelen. Er geldt in principe maar één vuistregel en dat is dat de veiligheid van de spelers niet in het gedrang komt.’

Jinne Baardse van hockeyclub Barendrecht. Foto: Willem Vernes

De kans op blessure is, door de hogere balsnelheid en het afwijkende gedrag van de bal, groter naarmate een veld harder wordt. ‘Je gewrichten krijgen meer voor hun kiezen’, vult Bos aan. ‘Daarnaast is het voor sporters bij een gevoelstemperatuur van -10ºC niet verstandig überhaupt het veld op te gaan. Na een halfuur kan je al zelfbevriezingsverschijnselen krijgen.’

‘Je moet gewoon je gezonde verstand gebruiken en aanvoelen wanneer er onveilige situaties ontstaan’, stelt Matthijs Verhoef, werkzaam bij CSC Sport en eveneens gespecialiseerd in kunstgrasvelden. ‘Er is geen zwart-wit regel die aangeeft dat je op een bepaald moment niet meer op het veld mag lopen.’

Beide kunstgraskenners benadrukken dat elk veld op iedere locatie anders is. Verhoef: ‘Een veld dat in een kuil ligt, zal bijvoorbeeld veel langzamer ontdooien. Zandvelden beschadigen over het algemeen het minst bij vorst en blijven bovendien langer bespeelbaar dan watervelden.’

‘Een onbespeelbaar veld’

Daar valt het woord bespeelbaar voor het eerst. Wanneer is er eigenlijk sprake van ‘een onbespeelbaar veld’? Bos: ‘Dat is wanneer we te maken hebben met een langere vorstperiode. De laag onder het veld is dan ook bevroren.’

Er ontstaan kuilen in het veld bij het betreden van het veld tijdens een opdooi-situatie. Foto: Willem Vernes

Het kan zijn dat de ijslaag op het veld ontdooid door bijvoorbeeld de zon. Dit wordt een opdooi-situatie genoemd. Het betreden van het veld wordt op dat moment door beide kunstgraskenners sterk afgeraden. ‘Er ontstaan kuilen in het veld op het moment dat iemand tijdens de opdooi-situatie op het veld loopt’, vertelt Bos. ‘Dan ben je verder van huis.’

Om het begrijpelijker te maken, maakt Bos de vergelijking met een plastic bakje met water in de vriezer. ‘Dat bakje water in de vriezer wordt natuurlijk één grote ijsplaat. Wanneer je het bakje uit de vriezer haalt, ontstaat er op een gegeven moment een laagje water boven die ijsplaat. Dat water zakt niet naar beneden door het ijs. Datzelfde gebeurt met een veld als je een kleine week strenge vorst hebt. De woongrond wordt heel zacht, terwijl het ijs daaronder nog hard is.’ Volgens Bos is het raadzaam om in ieder geval te wachten totdat het water van het veld is verdwenen.’

Helpt sproeien?

Momenteel is er sprake van zo’n langere vorstperiode, waardoor de Hoofdklasse opnieuw is stilgelegd. En dat terwijl de KNHB er alles aan gelegen is om de wedstrijden op het hoogste niveau door te laten gaan. Moeten clubs lijdzaam toekijken naar de witte velden of zijn er nog oplossingen om de wedstrijden door te laten gaan?

Hockeyclub De Hoeksche Waard bedekt onder een laag sneeuw. Foto: Willem Vernes

Verhoef stelt dat het te allen tijde mogelijk is om sneeuw te ruimen en het veld ‘speelklaar’ te krijgen. ‘Dat zie je bijvoorbeeld in het betaald voetbal’, zegt hij. ‘Daar hebben we bij CSC Sport zelfs ploegen voor klaarstaan, want wij garanderen dat velden sneeuwvrij zijn tijdens de voetbalcompetitie. Dan gaan we letterlijk met sneeuwschuivers op pad.’

Daar komen wel andere belangen bij kijken, zo legt Verhoef uit. ‘Denk aan commerciële belangen zoals kaartverkoop en politie-inzet, maar ook aan het competitieprogramma. Ajax moet bijvoorbeeld altijd tegen VVV kunnen spelen om op tijd klaar te zijn voor de volgende wedstrijd in de Europa League. Dat is in het hockey wel anders.’

Ik raad hockeyclubs vooral aan om deze periode de boel de boel te laten. Matthijs Verhoef, kunstgraskenner bij CSC Sport

Op de hockeyvelden willen clubs nog weleens hun velden besproeien, waardoor een wit veld na ongeveer een uurtje weer groen is. ‘Dat kan alleen bij lichte vorst’, licht Verhoef toe. ‘Bovendien zal dat in de winter niet vaak voorkomen, omdat clubs hun sproei-installatie afkoppelen zodat de spuitkoppen niet stuk gaan. Dan houdt besproeiing als oplossing snel op.’

Verhoef raadt het sterk af om de velden te bestrooien met zout. ‘Naast dat dat slecht is voor het milieu kan de onderlaag daar ook niet tegen. De beste oplossing voor een bevroren veld is veldverwarming, maar wegen die kosten dan op tegen de baten? Heracles Almelo heeft veldverwarming, maar dat is een andere type organisatie dan pak ‘m beet IJsseloever. Ik raad hockeyclubs vooral aan om deze periode de boel de boel te laten.’