50 jaar WK 1973: zenuwslopende finale tegen India live op tv

Het is vijftig jaar geleden dat de Oranje Heren in Amstelveen voor het eerst in de historie de wereldtitel veroverden. In de finale in het Wagener Stadion werd India na het nemen van strafballen verslagen. In deze rubriek staan we stil bij dit jubileum: feitjes, foto’s en opvallende spelers en statistieken.

Gesprek van de dag 🗣️

Tijdens het afgelopen EK in Mönchengladbach werden alle wedstrijden van de Oranje Dames en Heren live uitgezonden voor de NOS. Tegenwoordig zijn zelfs alle wedstrijden in de Hoofdklasse rechtstreeks te bekijken via streamingdienst Viaplay. Maar in 1973 is dat anders. De WK-finale is namelijk de eerste hockeywedstrijd ooit die live wordt uitgezonden op de Nederlandse televisie.

Met slechts twee Nederlandse zenders wordt de finale in miljoenen huiskamers gevolgd. Ze krijgen een ware thriller voorgeschoteld. Het finaleduel tussen Nederland en India is dermate spannend dat Hockey Sport het volgende opschrijft: ‘Huisvrouwen, die nog nooit een partijtje hockey hadden gezien, lieten het avondeten verpieteren. (..) De patatkramen en patatwinkels zullen daarna goede zaken hebben gedaan.’

In eerste instantie lijkt de finale voor Nederland uit te draaien op een deceptie. Na negen minuten leidt India al met 2-0 dankzij twee doelpunten van Surjit Singh. Na een kwartier verkleint Ties Kruize met een rake strafbal de achterstand naar 2-1. Acht minuten na rust tekent Kruize uit een strafcorner voor de gelijkmaker. Die stand staat ook na zeventig minuten op het bord.

Vreugde na de gelijkmaker van Ties Kruize in de WK-finale tegen India in 1973 in Amstelveen. Foto: KNHB

Het wordt verlengen. In de tweede verlenging lijkt India de finale alsnog naar zich toe trekken. Uit een strafcorner scoort Singh, maar de treffer wordt afgekeurd omdat de bal verkeerd is gestopt. Even later ligt de bal op de stip. Doelman Maarten Sikking zou in een scrimmage in de doelmond op de bal zijn gaan zitten. Govinda legt aan, maar met een katachtige duik houdt Sikking de bal uit zijn doel.

In totaal vijf verlengingen en dus 107,5 minuten hockeyen leveren geen winnaar op. Strafballen moeten de beslissing brengen. Bondscoach Ab van Grimbergen heeft een wijziging aangebracht ten opzichte van de halve finales tegen West-Duitsland. De plek van Frans Spits, die tegen de Duitsers miste, wordt ingenomen door Jeroen Zweerts. De andere vier nemers blijven hetzelfde: 1.Litjens, 2.Kruize, 4.Kranenburg en 5.Taminiau.

Nederland begint de serie. Litjens zet Oranje op voorsprong waarna Sikking de strafbal van Govinda keert. Daarna scoren niet alleen Kruize en Zweerts maar ook beide Indiërs. Kranenburg ziet zijn push gekeerd. Het heeft geen directe gevolgen want ook Chand Singh mist. Hij pusht naast. Taminiau kan het net als tegen West-Duitsland in de halve finales afmaken. Hij faalt niet.

Door de lens 📸

Foto: KNHB

Met beide armen in de lucht schreeuwt bondscoach Ab van Grimbergen het uit met naast hem de even uitbundige bondsarts Hans de Jongste. Nederland is wereldkampioen.

Met de titel neemt Van Grimbergen afscheid van Oranje, de ploeg die hij in 1970 onder zijn hoede neemt. Na zijn aanstelling moet Van Grimbergen de lijn doortrekken die onder voorganger Jules Ancion is ingezet: Nederland naar de wereldtop. ‘Appie’, zoals hij door zijn spelers wordt genoemd, bereikt die top op 2 september 1973.

Van Grimbergen is een coach die zijn tijd vooruit is. Hij raadpleegt een wetenschapper en in aanloop naar het WK in eigen land traint de selectie op zaterdag in de duinen van Overveen. De spelers staan hierdoor fit aan de afslag.

Na twee teleurstellende groepsduels gooit Van Grimbergen zijn tactische concept overboord. De ingreep heeft succes. Oranje stoom door naar de halve finales. Als er strafballen moeten worden genomen is Van Grimbergen beter voorbereid dan zijn Duitse collega. Terwijl de Duitser in allerijl een lijstje met namen moet samenstellen, heeft Van Grimbergen zijn vijf namen al lang en breed op papier staan.

In the spotlights 🌟

Bart Taminiau wordt omhelsd door bondscoach Ab van Grimbergen nadat Oranje de WK-finale van 1973 heeft bereikt. Foto: KNHB/Jeroen van Bergen

Als Bart Taminiau naar de strafbalstip loopt, wordt het doodstil in het Wagener Stadion. Als de ausputzer raak pusht, wint Nederland de wereldtitel. In de halve finales tegen West-Duitsland nam Taminiau ook al de laatste in de serie.

Bij bondscoach Ab van Grimbergen is er geen twijfel wie de laatste strafbal moet nemen bij Oranje. Het is Taminiau, want zo legt Van Grimbergen uit: ‘Die heeft het minste last van zenuwen’. Zelf zegt Taminiau er over: ‘Ik ben een koele kikker. Ik raak niet snel in paniek.’

Taminiau heeft niet alleen zijn zenuwen onder controle, maar is ook een strafballenspecialist. Een aloud gezegde luidt: oefening baart kunst. Dit is zeker van toepassing op Taminiau. Hij traint op strafballen. Bij zijn club Tilburg elke training weer. Strafballen zijn volgens de overtuiging van Taminiau geen loterij.

Voor de strafballenserie tegen West-Duitsland zegt hij tegen teamgenoot Koen Kranenburg: ‘Ik weet niet wat jij doet, maar die strafbal van mij gaat er gegarandeerd in.’

Taminiau houdt woord en zet in de WK-finale die woorden nogmaals kracht bij. Hij schuift de bal in zijn favoriete hoek, rechtsonder, in het doel. Nederland is voor de eerste keer wereldkampioen.

Het getal 🔢

30.000 – Door de prestaties van de Oranje Heren en de rechtstreeks uitgezonden WK-finale wordt de hockeysport ontdekt door het niet-traditionele hockeypubliek.

In 115 jaar Nederland Hockeyland valt te lezen dat er nog een belangrijke factor is geweest in de popularisering van het hockey: de positieve uitstraling van de hockeyers zelf. ‘Mondige kerels met een verhaal, bezeten van de mentaliteit die nodig was om succes te hebben.’ Ties Kruize vertelt later tegen De Telegraaf dat het WK het imago van de sport heeft veranderd: ‘In die tijd is duidelijk geworden dat hockey helemaal niet zo’n elitaire sport is als mensen wel denken.’

Kortom, de hockeysport is in Nederland op de kaart gezet. In de vijf daaropvolgende jaren krijgt de KNHB er 30.000 leden bij meldt sporthistoricus Jurryt van Vooren.