Gillhaus, trouwe soldaat op de toren heeft nu belangrijker zaken

Hij stond 23 jaar lang in weer en wind op de videotoren bij wedstrijden van Oranje-teams. Was in die periode als videoanalist van de KNHB misschien wel actief op de meeste internationale hockeytoernooien van alle Nederlanders. Maar voor de 62-jarige Lars Gillhaus is het mooi geweest. De Brabander gaat met vervroegd pensioen. De trouwe soldaat van een dozijn bondscoaches heeft nu alle tijd om ook zijn tweede vrouw te verzorgen in haar laatste levensfase.

Het maken van een fysieke afspraak voor zijn afscheidsinterview blijkt voor Lars Gillhaus een lastige opgave. De Brabander wijkt bij voorkeur liever niet te lang van de zijde van zijn vrouw Mieke aan wie hij palliatieve zorg verleent.

‘In februari was ik nog in Zuid-Afrika bij het WK Zaal van de Oranje Heren’, vertelt Gillhaus vanachter zijn computerscherm. ‘Kort daarna is bij Mieke longkanker met uitzaaiing geconstateerd. Ze is behandeld met chemo- en immuuntherapie, maar dat werkte niet. Uit een scan is duidelijk geworden dat ze niet meer beter wordt.’

Een bericht dat bij elke partner keihard aankomt, maar het noodlot treft Gillhaus wel heel zwaar. Eerder verloor hij, in 2003, namelijk ook zijn eerste vrouw in de strijd met kanker. ‘Toen we bij Mieke de eerste diagnose kregen, dacht ik: dit is toch niet eerlijk? Hoe kan een mens dit twee keer meemaken?’

Hij laat een stilte vallen en zegt dan: ‘Ik trek dit heel slecht.’

Vervroegd pensioen

De ziekte van zijn vrouw is een van de redenen dat Gillhaus in samenspraak met de KNHB heeft besloten met vroegtijdig pensioen te gaan. ‘Ik stond eigenlijk op de rol om in februari 2024 met Oranje naar het WK Hockey 5’s te gaan. Ik moet daar nu niet aan denken. Weet ook niet of ik dan weg had gekund. Ook om die reden is het beter dat de KNHB en ik uit elkaar gaan. Ik vind al langer dat ik te weinig kan doen. Dat begon te knagen, past niet bij mijn werkethiek.’

Joost Bitterling en Lars Gillhaus tijdens Nederland-Schotland (4-0), bij de Hockey World League dames. Foto: Koen Suyk

De verminderde inzet van Gillhaus de laatste jaren heeft ook te maken met de veranderde wereld van de video-analist. Het filmen is bijzaak geworden, wordt zeker op toernooien steeds vaker door een iemand gedaan die de beelden deelt met andere landen. De statistieken en analyses hebben een enorme vlucht genomen. ‘Als ik bijvoorbeeld zie wat mijn collega Joost Bitterling uit zijn laptop tovert, ben ik daarvan onder de indruk. Die slag heb ik gemist. Dan speelt leeftijd toch een rol.’

Videobril

Hoe anders was dat bij de entree van Gillhaus als video-analist van Oranje in 2001, waar hij bondscoach Marc Lammers (de zoon van Gillhaus’ eerste vrouw) uit brand hielp. Gillhaus was bedrijfsleider in een foto- en video-zaak en wilde zijn stiefzoon wel uit de brand helpen. Het werd een bijzonder avontuur. Samen met de innovatieve Lammers ontwikkelde hij de veelbesproken en revolutionaire videobril, waarmee strafcorners teruggekeken konden worden, en de ‘oortjes’ waarmee de Oranje-hockeysters in 2002 speelden.

Lars Gillhaus (linksboven) blij met goud op de Spelen in Beijing. Rechtsboven Marc Lammers. Foto: KNHB

De Champions Trophy in 2001 in Amstelveen was zijn eerste toernooi. De bond was er vervolgens als de kippen bij om Gillhaus een contract aan te bieden. Het was het startsein van een lange carrière op de videotoren, die begon in een tijd waarin de video-analist nog bandjes moest verwisselen in zijn camera. Met eerst bandjes en later harde schijven met een gigantische opslagruimte reisde Gillhaus de hele wereld over, trok van toernooi naar toernooi. Gillhaus was actief op vijf Olympische Spelen. Het is het enige getal dat hij kan opnoemen, van het aantal WK’s, EK’s, Champions Trophy’s en andere internationale toernooien is hij de tel al kwijt. Om over het aantal gefilmde wedstrijden en trainingen nog maar te zwijgen. ‘Ik ben meerdere keren de wereld rond gevlogen, heb zoveel landen gezien. Dat vond ik geweldig om mee te maken.’

Doorgeschoten ballen

Altijd stond Gillhaus op de toren. Bij regen, wind, sneeuw en van een paar graden boven nul tot tropische omstandigheden van meer dan 35 graden. Uren achtereen knetterde de zon op zijn hoofd. ‘Tegenwoordig staan video-analisten overdekt en beschut, maar in de begintijd moesten we zelf maar zien hoe we ons beschermden. Toen ik wat jonger was, kon ik daar wel goed tegen. De laatste jaren werd dat lastiger.’

Lars Gillhaus trotseerde op de toren weer en wind. Foto: Koen Suyk

Nog lastiger dan het weer waren de doorgeschoten ballen, die volgens Gillhaus soms voor levensgevaarlijke situaties zorgden. ‘Vooral tijdens de warming up, waarin de spelers lekker hakken op de keeper, moet je oppassen. Ik ben echt wel een paar keer goed geraakt. Ooit heb ik enorm mazzel gehad bij een backhand van Ronald Brouwer. Die zag ik echt niet aankomen. Ik had geluk dat er een haspel hing die de bal opving. Anders had ik die bal midden in mijn kruis gekregen en de rest van mijn leven een hoog stemmetje gehad.’

Londen 2012

Zijn beste herinnering bewaart Gillhaus aan de Olympische Spelen van 2012 in Londen, waar hij video-analist was van de Oranje Heren die destijds onder leiding stonden van Paul van Ass. ‘Ik wil echt geen enkele bondscoach te kort doen, maar Paul vind ik echt een held. Een klasbak. Niet alleen als coach. Ook als mens. Hij laat mensen in hun waarde. Daardoor zijn ze bereid iets extra’s voor hem te doen. Dat hij nu weer bij de Oranje Dames zit, is ook niet voor niks.’

Onder Van Ass speelden de Oranje Heren in Londen de legendarische halve finale tegen Groot-Brittannië. Gillhaus volgde de ‘geweldige’ wedstrijd vanaf de toren. Het was een van de liefst 72 duels die de video-analist dat toernooi registreerde. ‘Normaal wordt het rustiger na de poulefase, maar dat toernooi heb ik voor een project van de FIH alle wedstrijden gefilmd. Dat waren er vaak zes op een dag. Ik stond op terwijl de rest van de staf nog lag te slapen en als ik op de terugweg na een hamburger mijn bed opzocht, was het al stil in huis. Dat was druk, maar toch kijk ik er met veel plezier op terug. Echt mijn mooiste toernooi.’

Betrouwbaar

Gillhaus was al die jaren een betrouwbare factor waarop elke bondscoach en elke speler kon rekenen. Ooit bleef hij alleen in Chili bij een speelsters van Jong Oranje achter, omdat zij vanwege een vergeten paspoort niet meer mee mocht reizen met het team. ‘Daar hoefde ik op dat moment geen seconde over na te denken. Zo zit ik in elkaar.’

Lars met zijn vrouw Mieke.

De 62-jarige Brabander zal worden gemist als sieraad van de Nederlandse hockeysport. Maar het is goed zo, laat hij meermaals weten. Gillhaus bergt zijn camera op en bestijgt zijn toren niet meer. Hij heeft momenteel belangrijker zaken aan zijn hoofd dan het coderen en registeren van het aantal cirkelpenetraties. ‘Toch ga ik het wel missen. Het reizen, met een ploeg naar een doel toe werken en de gezelligheid met al die fijne mensen waarmee ik heb gewerkt.’