Hoe de ontroerde Van Ass het afgelopen jaar verliefd werd op Oranje

In een tijdsbestek van slechts één jaar heeft bondscoach Paul van Ass het Nederlands dameshockeyteam getransformeerd van een gebroken eenheid tot een onverslaanbaar powerhouse. Met een gewonnen Pro League, een gouden EK en een herwonnen teamcultuur, blikt Van Ass terug op een jaar vol uitdagingen, opofferingen en triomfen.  

‘Het allermooiste moment van 2023?’ Even is het stil bij Van Ass. Er schieten tal van momenten door het hoofd van de coach. Maar liefhebber als hij is, begint hij al gauw over een van zijn favoriete wedstrijden. ‘De halve finale van het EK tegen Engeland. We gooiden alle schroom van ons af. Ik zag een staat van bevrijding. Speelden in de poulefase met de handrem erop, terwijl ik dat helemaal niet wilde. We hebben na de poulefase daarom ook naar geen enkel beeld meer gekeken van de tegenstander. Ons niet blind gestaard naar een tactiekenbord, maar gespeeld met ons hart. We wonnen met 7-0. Daar krijg ik kippenvel van. Ik heb ongelofelijk genoten. Het is een onbeschrijfelijk gevoel als alles eruit komt. Ik ben dan zo trots op ze.’

Paul van Ass. De bondscoach die eigenlijk helemaal niks wist van het vrouwenhockey. Die tijdens de eerste training, begin oktober 2022, niet eens de namen kende van zijn selectie. Laura Nunnink en Laurien Leurink niet uit elkaar kon houden. Vast wel eens van Frédérique Matla had gehoord, maar veel verder dan dat reikte zijn kennis niet. 

Tranen rolden over zijn wangen 

Hij moet er nog om lachen, als hij terugdenkt aan dat moment. Hoe anders is dat nu, ruim een jaar later. ‘Ik ben altijd eerlijk geweest naar de groep. Ik weet het nog goed. De eerste keer dat ik de groep zag, had iedereen burgerkleding aan. Verschillende t-shirts, broeken en losse haren. Jeetje, dacht ik. Prettige wedstrijd Paul. Ik had geen flauw idee. Wat hebben we stappen gezet sindsdien…’

Paul van Ass tijdens zijn allereerste training met Oranje. Foto: Koen Suyk

Ik moet heel eerlijk zeggen dat ik voor de trip dacht dat sommige dingen uiteindelijk wel mee zouden vallen. Maar ik zat compleet mis. Het viel niet mee. Dat hoor je mij ook nooit meer zeggen. Ik heb sommige verhalen aangehoord terwijl de tranen over mijn wangen rolden. Paul van Ass

De grootste stappen zette hij naar eigen zeggen al direct aan het begin van het jaar. ‘We begonnen met een trainingskamp naar Zuid-Afrika. Daar heb ik voor het eerst één-op-één met de speelsters kunnen praten. Sommige gesprekken duurden wel twee uur. Ik heb vooral geluisterd. Wilde weten wat er echt speelde. Hoe onveilig speelsters zich nou daadwerkelijk voelden. Wat het probleem was en wat ze meegemaakt hebben. Ik moet heel eerlijk zeggen dat ik voor de trip dacht dat sommige dingen uiteindelijk wel mee zouden vallen. Maar ik zat compleet mis. Het viel niet mee. Alles behalve. Dat hoor je mij ook nooit meer zeggen. Ik heb sommige verhalen aangehoord terwijl de tranen over mijn wangen rolden. Ik vond het voor sommige speelsters een wonder dat ze nog voor Oranje uit wilden komen.’

Van Ass doet zijn verhaal of het de dag van gisteren was. Hij kan zich die januarimaand nog exact herinneren. Achteraf het belangrijkste moment voor de bondscoach zelf. ‘Als je goed met iedereen wil praten, kost dat enorm veel tijd. Toen ik net aangesteld was, moest ik eerst vertrouwen krijgen. We moesten meters maken. Aan de slag met elkaar. Vooral binnen de lijnen. Werken aan een andere spelopvatting. Elkaar leren inschatten. In Zuid-Afrika was er tijd voor andere dingen. Durfde iedereen het eerlijke verhaal te vertellen. Ik ben trots dat ze dat deden. Dat was echt een nieuw vertrekpunt. Qua normen, waarden en cultuur.’

Een gebeurtenis die voor de 63-jarige people-manager zoveel meer waard is dan welke gouden medaille dan ook. Maar de oefenmeester staat ook bekend om zijn harde beslissingen. Zoals in april, toen hij Eva Drummond niet uitnodigde voor de trainingsgroep. De Oranje-vedette stelde zich na een zelf ingelaste periode van rust weer beschikbaar, maar kreeg nul op het rekest. 

Eva de Goede samen met interim-bondscoach Jamilon Mülders tijdens de WK-finale tegen Argentinië. Foto: Willem Vernes

Waarom er geen plek was voor Drummond 

‘Ik vond het moment niet juist. We hadden binnen de groep net een hernieuwd evenwicht. Het was een dun laagje ijs. Het was broos. Op dat moment was voor mijn team, Eva niet van toegevoegde waarde. Dat was voor haar misschien anders, maar ik ben verantwoordelijk voor de hele groep. Ze is in het verleden natuurlijk altijd een zekerheid geweest en toen was er plots geen plek meer voor haar. Ik ben er niet om het iedereen gemakkelijk te maken, maar wil mensen het ook niet onnodig moeilijk maken. Het kwam op dat moment gewoon niet uit. En die keuzes, horen bij mijn werk.’

Maanden later, na het gewonnen EK, sloot Drummond weer aan bij de trainingsgroep. De routinier ging afgelopen maand mee naar Argentinië en kwam na anderhalf jaar weer uit voor Oranje, tijdens de Pro League. ‘Het is wennen voor haar en wennen voor de groep. Er is een nieuwe dynamiek, er zijn nieuwe leiders en een nieuwe cultuur. We moeten met de toevoeging van Eva niet terugzakken in het verleden. We doen het nu anders. En dat is even zoeken. Eva kan en kon heel goed hockeyen. Er is wel een hoop veranderd. We gaan het zien. Ze krijgt een reële kans.’

Het toegeven van de inschattingsfout

Van Ass verbaasde de hele hockeywereld met het afvallen van Drummond. En koos een paar dagen later ook niet voor verdedigster Lisa Post. Een minder grote shock, Post was immers op het WK reserve. Tot Van Ass weer wat deed, wat je andere coaches niet snel ziet doen. Hij kwam terug op zijn beslissing. De bondscoach vond dat hij fout zat. ‘Ik ben blij dat ik haar teruggehaald heb. Lisa is van toegevoegde waarde, maar vooral in niet-balbezit. Ik maakte een inschattingsfout. Ik kon toen twee dingen doen: het laten gebeuren, of eerlijk zijn. Mijn fout toegeven. Ik kon haar geen garantie geven voor een plek in de EK-selectie. Maar ik vroeg haar niet voor niks. Ik had haar gemist.’

Bondscoach Raoul Ehren van België schudt de hand van Paul van Ass, bondscoach van de Oranje Dames. Foto: Willem Vernes

Van Ass vond de EK-rel ludiek 

Vedettes niet opnemen in de ploeg, fouten publiekelijk toegeven. Never a dull moment met Van Ass aan het roer. Dat werd nog duidelijker, toen hij later tijdens het EK voor een heuse rel zorgde. Zijn uitspraken over het Belgische hockey werden wereldnieuws. ‘Ik moet het nog maar zien met België’, zei hij toen. ‘Ik vind dat België te veel omhoog wordt geschreven. Hun spelbeeld tegen ons is telkens hetzelfde: heel lang tegenhouden. Meer doen ze niet.’

Hij werd arrogant genoemd. Niet alleen hij, maar alle ‘Hollanders’. Heel België was boos op de Nederlandse bondscoach. Maar Van Ass? Die lag er niet wakker van. ‘Er gebeurde tenminste iets’, blikt hij terug. ‘Ik denk er nog steeds zo over hoor. Voordat België echt een spelplan heeft en er bij ons overheen durft te gaan, kunnen we het ergens over hebben. Ze kunnen vooral heel goed tegenhouden. Maar van andere dingen zijn we nog heel ver weg.’ De rel vond hij zelf ook niet zo erg. ‘Ik vind het wel grappig. Ludiek. Ik vind wat ik vind en ik zeg wat ik vind. Binnen de marges. Ik heb er niet om gevraagd, maar vond het ook niet erg. Ik heb er ook nog steeds geen spijt van.’

De Oranje Dames winnen het EK in Mönchengladbach. Foto: Willem Vernes

We zijn de beste hockeyploeg van de wereld. Dat weet ik. Maar we gaan niet alles met tig-nul winnen. We moeten er veel aan doen, om het maximale eruit te halen. Van de wedstrijden tegen Argentinië afgelopen weken heb ik echt genoten. We hebben bewezen dat als we echt gas geven, ze er hoe dan ook af gaan. Paul van Ass

Van Ass genoot van zijn ploeg. Kan moeilijk in woorden uitdrukken wat de gouden medaille voor hem betekende. ‘Blij is niet voldoende. Het was een voldaan gevoel. Onbeschrijfelijk zelfs. Het is mooi om te zien dat alles eruit is gekomen.’ Zeker met het oog op het volgende hoogtepunt. De Olympische Spelen. Waar de afgelopen weken naartoe gewerkt is.

‘We zijn de beste hockeyploeg van de wereld. Dat weet ik. Maar we gaan niet alles met tig-nul winnen. We moeten er veel aan doen, om het maximale eruit te halen. Van de wedstrijden tegen Argentinië afgelopen weken heb ik echt genoten. We hebben bewezen dat als we echt gas geven, ze er hoe dan ook af gaan. Mijn doel was om de rest van de hockeywereld niet dichtbij te laten komen. Het gat is alleen maar groter geworden.’

Eva Drummond tijdens haar terugkeer in Argentinië bij Oranje. Foto: WorldSportPics

Van Ass weet niet wanneer zijn missie ophoudt 

Zijn de Olympische Spelen ook het laatste kunstje van Van Ass als bondscoach? Daar is hij zelf nog niet uit. ‘Het gaat mij erom of ik eruit krijg wat erin zit. Dat is mijn missie. Zelfs als dat om een gekke reden een zilveren medaille betekent. Ik wil het maximale presteren. En dat is zeer waarschijnlijk goud. Maar ook als het resultaat geen goud is, maar de conclusie is dat ze het maximale gepresteerd hebben, voelt dat ook als winst. Dan word ik vast gekild door de buitenwereld, maar dat zien we dan wel weer. Ik weet nog niet wat ik na het toernooi doe.’

En tot slot. Is de bondscoach het afgelopen jaar misschien wel een beetje verliefd geworden op het vrouwenhockey? Hij denkt na. ‘Ik ben verliefd geworden op het Nederlands elftal. Misschien ben ik zelfs fan. Maar wat de competitie betreft, mag het allemaal een stuk spannender.’