Eindejaarsinterview: grote hockeydromen van KNHB-voorzitter en FIH-bestuurslid Cornelissen

2019 zag de geboorte van de Pro League, een competitie die het hockey verandert. Erik Cornelissen, voorzitter van de KNHB en bestuurslid van de FIH, blikt terug op 2019, waarom het WK straks wéér in India wordt gespeeld en tophockey zichzelf onderschat. ‘Hockey moet meer helden creëren. Meer reuring. Meer aandacht.’

2019, een turbulent en fascinerend hockeyjaar. Hoe kijk jij hier op terug?

‘Dit was het jaar van het EK-goud van de dames en het jaar van de Pro League. Dat was voor iedereen spannend. Ik denk dat het succesvol was. Een transitiejaar. Het internationale hockey staat er beter voor dan een jaar geleden. Deze home and away league moest er komen. Vòòr mijn tijd werd er over gesproken dat hockey straks geen olympische sport meer is. Daarom zetten we hockey nu meer op de kaart. We zijn in het verleden naïef geweest en dachten: we hebben toch een mooi product? Maar als je kijkt naar andere sporten, was hockey aan het wegzakken. Nu hebben we meer thuiswedstrijden. Volle stadions. Dat is beter voor sponsoren en media. En voor spelers. Dat is een vicieuze cirkel die zich versterkt met een heel mooi product.’

Erik Cornelissen reikt de trofee van Beste speler van het toernooi uit aan Aran Zalewski (Austr.) na de finale tegen België (3-2), bij de Pro League Grand Final hockeywedstrijd heren. Foto: Koen Suyk

Vanaf de eerste wedstrijd had de Pro League met sensationele wedstrijden en regelmatig volle tribunes ook de wind mee, ondanks de nodige kritiek vooraf?

‘Ja, spelers en coaches vonden het mooi. Elke keer gingen ze er vol gas op. Voor het publiek was het fantastisch. Het is voor de FIH een forse investering geweest. Die heeft een paar miljoen geïnvesteerd in televisieproductie, omdat alles met minimaal acht camera’s wordt gedraaid. De meeste landen zijn er redelijk succesvol uitgekomen, qua kosten. Het heeft de FIH het meeste geld gekost. Meer dan we dachten. Nu hebben we het voor komend seizoen zo georganiseerd dat we minimaal break even draaien met de televisie.’

Wat is de volgende stap?

‘We moeten geld gaan verdienen aan de Pro League. Dan kunnen we dat geld investeren in de landen en zorgen dat het bij de spelers terecht komt. En kunnen we investeren in de bredere ontwikkeling van hockey. Voor komend jaar hebben meer sponsors interesse. Maar sportsponsoring blijft lastig. Je ziet grote bedragen bij voetbal, golf en Formule 1. Kan het hockey daar naartoe? Als je het niet probeert, glijd je hoe dan ook weg. Ik vind dat we hockey met z’n allen te vaak te klein maken. We mogen daar echt positiever over zijn. In potentie is hockey een schitterende sport. We moeten het alleen wel aantrekkelijk houden, ook voor niet hockeyers. Bij andere sporten zijn er meer momenten dat er iets gebeurt. Bij handbal worden er 65 goals in 60 minuten gemaakt en is het continu spannend. Daar moeten we met hockey serieus naar kijken. Het is soms door de hoge snelheid van het spel moeilijk te volgen en je hockeyt met het hoofd naar beneden, daardoor is emotie soms moeilijk te zien.’

FIH-directeur Thierry Weil vertelde laatst dat de Pro League positief was ontvangen door het IOC?

‘We staan er goed op bij het IOC. Maar geen sport – behalve een paar hele grote zoals atletiek en zwemmen – is de komende twintig jaar gegarandeerd bij de Olympische Spelen. Nu FIH President Narinder Batra lid is geworden van het IOC hebben we als hockey een goede positie bij het IOC. Je kunt wat vinden van zijn bestuursstijl, maar we moeten ook respecteren dat andere landen hun eigen bestuurlijke/governance cultuur hebben. Hij is ambitieus. We moeten onze zegeningen tellen. De komende olympische cycli staan we er goed op. Met Olympische Spelen in landen waar het hockey populair is.’

Soms lijkt het alsof hockey in een permanente identiteitscrisis verkeert. Te groot om niet serieus genomen te worden, te klein om te concurreren met de echt grote sporten. En daarom altijd wat zoekende?

‘Ik denk dat het hockey positiever over zichzelf mag zijn. We zijn in Nederland erg goed onszelf te downplayen. We kunnen onszelf kleiner maken en continu kritisch zijn. Dan speel je een dubbelweekend op zaterdag en zondag en dan gaat zo’n coach daarover zeuren, terwijl het initiatief niet eens van de bond was maar van de clubs. Als je serieus genomen wilt worden, moet je blij zijn met wat we wél hebben. Je moet als sport zo interessant zijn, dat de pers over je gaat schrijven. Dat begint met positief zijn en helden creëren.’

BLOEMENDAAL – Roel Bovendeert (Bldaal) na de derde en beslissende finale van de play-offs om de Nederlandse titel. Bloemendaal-Kampong (2-0). Bloemendaal is landskampioen. links Tim Jenniskens (Bldaal) en rechts Mats de Groot (Bldaal) COPYRIGHT KOEN SUYK

Maar moet het hockey nou aan de bovenkant groter worden, met tophockey, een Pro League en sponsors? Of juist van onderaf, met de ontwikkeling van het hockey? België is er bijgekomen als hockeyland, maar andere landen lijken terrein te verliezen?

‘Dat is een beetje een kip en ei verhaal. Als je het geld niet aan de top binnenhaalt, kun je het niet aan de onderkant investeren. Mijn verkiezingspitch bij de FIH ging juist om de ontwikkeling van hockey wereldwijd, zoals bijvoorbeeld met de twinning-projecten in Europa, om het hockey groter te maken.’

Nederland is het hockeyparadijs, met de meeste velden. Moet Nederland niet meer doen om internationaal het hockey te laten groeien, of is dat te idealistisch?

‘Wij doen al veel. Dat blijven we doen, hebben we besproken in het kader van de nieuwe strategie van de KNHB die we de komende maanden gaan uitwerken. We willen internationaal veel blijven doen voor de minder ontwikkelde hockeylanden. Maar wel samen met de FIH en de continenten. Wij hebben in het verleden ook België geholpen en energie gestopt in India. Veel Nederlandse coaches werken internationaal. Overigens gaat het bij ons ook om de ontwikkeling van hockey in Nederland zelf. Onder meer dat we binnen Nederland nog zo’n twintig clubs erbij krijgen als hockeyclub Feijenoord, in gebieden en in wijken waar normaal niet gehockeyd wordt. Met de focus op urban hockey en jongens. Waarbij hockey een toegankelijke, open sport is voor iedereen.’

Wat is de komende jaren jouw droom voor hockey?

‘Dat hockey nóg globaler wordt. Dat betekent bijvoorbeeld op elk continent nog één sterk hockeyland erbij. Zoals een sterk Frankrijk in Europa. Bijvoorbeeld een sterk China naast India. Zodat de top-10 breder wordt. De Pro League moet jaarlijks dé topcompetitie zijn, met volle stadions, waar het geld wordt verdiend, voor spelers en de ontwikkeling van het hockey. De komende vijf edities moet hockey een van de mooiste teamsporten zijn op de Olympische Spelen.’

Erik Cornelissen en Eva de Goede, met de kampioensbeker. Foto: Willem Vernes

Waar droom je over, als je aan het hockey in Nederland denkt?

‘Als ik even inzoom op tophockey, dan denk ik dat we de discussie met de hoofdklasseclubs moeten starten, om een slag te slaan met de Hoofdklasse. Maar je hebt zo’n zestien clubs en dus zestien verschillende belangen. Net zoals je 130 verschillende belangen hebt bij de 130 landen van de FIH. Het is, als je terugkijkt, nooit gelukt om een competitie te hebben waar het elke week écht volle bak is. Waar er een goede uitstraling is naar de media toe. In de kern is er geen businessmodel, we verkopen geen shirtjes, heffen geen entree, behalve bij de play-offs. Er wordt niet betaald door de televisie, maar clubs betalen toch forse salarissen. In mijn droom is de competitie-opzet niet per se drastisch anders. Maar het product moet spectaculairder.’

Hoe spectaculair moet het worden?

‘De play-offs moeten één grote show worden, zoals bij het zaalhockey. We moeten zorgen voor een goede ontvangst op clubs. Voor hele mooie beelden op zondag, zoals bij de EHL en de Pro League. Verschillende speeltijden. Waarom kunnen we stadions mooi aankleden voor interlands, maar doen we dat niet op clubniveau en staren we naar lege tribunes of parkeerplaatsen? Hang daar gave doeken. Zorg voor meer entertainment. Daar hoort ook bij dat we een gezonde discussie aangaan over het heffen van entree en de betalingen van spelers. In een ideale wereld realiseren de clubs en de KNHB samen een gezonder businessmodel voor de Hoofdklasse en worden spelers en speelsters vanuit een businessmodel voor zowel de Hoofdklasse als het internationale hockey betaald. Daar hoort echter ook bij dat clubs en KNHB zich professioneel opstellen. Hard werken aan geld verdienen en geen geld uitgeven dat er niet binnenkomt.’

Hoe wil je dat bereiken?

‘We praten een paar keer per jaar met de clubs over onze agenda. Wij gaan straks in januari ook betogen dat we positiever over ons eigen product moeten zijn. Dat we helden moeten creëren. We moeten niet alles willen bagatelliseren, met een gesloten houding. Waarom zouden jullie of de Telegraaf anders over ons willen schrijven? Als coach en sporters heb je de verplichting om de sport te verkopen voor de generatie na jou. Internationaal doen onze speelsters en spelers dat overigens goed. Laten we trots zijn op wat we hebben en daar samen verder aan bouwen. Nogmaals, hockey is een fantastisch product. Hockeyclubs zijn sociaal, veilig, familiair.’

Wij moeten onze eigen mediahypes creëren Erik Cornelissen

Maar de aandacht houdt niet over voor het hockey. Zijn er wel genoeg helden in het hockey, die de sport overstijgen?

‘Nee, maar dat heeft ook met succes te maken. Billy Bakker is morgen een held als hij goud wint in Tokio. Als je kijkt hoe België werd ontvangen toen ze wereldkampioen werden. Eva de Goede is een held. Zoals Maartje Paumen en Naomi van As dat ook waren. Af en toe heb je ook een icoon nodig. Teun de Nooijer en Taeke Taekema waren dat ook in hun tijd.’

Teun de Nooijer op archiefbeeld. Foto: Jeroen van Bergen/KNHB

Toch blijft dat lastig met hockey. Als je als kind fan bent van bijvoorbeeld Terrance Pieters en je gaat naar het stadion om hem bij Oranje te zien spelen, zie je hem elke tien minuten naar de bank rennen om door te wisselen. Zo is het toch lastig helden te creëren?

‘Dat heeft niets met de interchange te maken. De Engelse dames deden in Rio ook volle interchange en toen zij olympisch kampioen werden, kregen ze alle aandacht en werd het ene na het andere gala georganiseerd. Ook bij de handbaldames wordt er continu gewisseld. Je moet gewoon prijzen winnen. Maar ik zie het ook aan mijn eigen dochter, die volgt Lieke Martens en dat soort voetbalsters. Zulke helden heeft het hockey zeker nodig. Maar vergeet niet: de NOS zendt ook alles uit van het voetbal. Dat moeten ze van de FIFA. Die macht heeft de wereldvoetbalbond. Als je de veel op tv komt, doe je mee. Hockey moet ervoor zorgen dat de media niet om ons heen kunnen. Dat wij de bekende namen hebben. Wij moeten onze eigen mediahypes creëren. Misschien moet je wel transfers in de winter toestaan? Stel, hypothetisch: ze willen nu bij Amsterdam ingrijpen na een matige eerste seizoenshelft, en ze willen Seve van Ass en Mink van der Weerden kopen. Dan ontstaat er wat. Dan krijg je reuring. Aandacht. Dat is alleen maar goed.’

Iets anders: het WK-bid. Het WK voor vrouwen wordt in 2022 gespeeld in Spanje en Nederland. In 2023 keren de mannen weer terug in Bhubaneswar. Een beslissing die door veel mensen niet werd begrepen. Jij was eerst voorzitter van de bidcommissie en hebt je logischerwijs teruggetrokken toen Nederland meedeed met een bid. Hoe heb je dit van dichtbij ervaren?

‘Het blijkt toch dat er niet heel veel landen zo’n WK kunnen organiseren. Het bid was eerst heropend omdat België het WK voor mannen wilde organiseren. Aan het bid van Maleisië zaten veel haken en ogen. Daar zaten nog verkiezingen tussen en dat bid was niet waterdicht qua overheidsgaranties. We hadden te maken met het zuidelijk en noordelijk halfrond, dus we konden niet in januari in Europa spelen en december viel als maand sowieso af vanwege het WK Voetbal. Er zijn veel knoppen om aan te draaien. India had gewoon een waanzinnig goed bid. Ze hadden aangetoond dat ze elke dag een vol stadion konden verzekeren. Het vorige WK was top georganiseerd. India wil echt groot worden met sportevenementen. Ze willen bijvoorbeeld ook de Olympische Spelen. België had een serieus bid, maar het kwam niet in de buurt van dat van India. Niet alleen financieel, maar ook nog niet qua entourage. Op de EK hebben de Belgen aangetoond dat ze op de goede weg zijn, maar nog niet kunnen zorgen voor twee weken volle tribunes. Soms liepen de supporters massaal weg als België had gespeeld. Bij de halve finale Nederland-Spanje zaten bijvoorbeeld maar achthonderd toeschouwers.’

En hoe kwam Nederland bij Spanje uit?

‘Nederland heeft ook gekeken om samen met Duitsland op te trekken, maar dat werd nooit concreet. En we hebben contact met België gehad over het WK voor mannen. Maar eigenlijk konden we alleen met Spanje snel schakelen. Hoe leuk is het als je het WK in twee landen kunt doen? Bij voetbal, volleybal en rugby is dat al succesvol gebleken. Wij proberen dat nu met hockey.’

Het volle WK-stadion tijdens de finale Nederland-België in India. Foto: Koen Suyk

Een paar weken na de toewijzing aan India, werden Bhubaneswar en het onbekende Rourkola aangekondigd als speelsteden voor het WK mannen in 2023. Rourkola is in het binnenland van India, op zo’n acht uur rijden van Bhubaneswar. Heeft je dat verbaasd?

‘Dat je het van tevoren niet weet, is wel gek. In de toekenning ging het over Bhubaneswar. Dat in Rourkola wordt gespeeld vind ik overigens niet zo raar. Bij het voetbal speelden ze het EK in Rusland ook helemaal in het oosten. Daar kun je heel kritisch over doen, maar zo gaat dat.’

Na de toekenningen van de grote WK’s, maakte de FIH bekend dat 2023 het eerste WK voor Hockey5s zal zien. Hoe moeten we Hockey5s plaatsen, veel mensen zijn bang dat deze hockeyvariant het ouderwetse elf tegen elf op termijn gaat vervangen?

‘Hockey5s is niet ter vervanging, maar om kleinere landen in staat te stellen te hockeyen. Hockey5s is een leuke manier om het hockey aan een groter publiek te tonen. De FIH wil ook een promotietour doen. Dan zou je in theorie op Times Square in New York, het Vrijthof in Maastricht of in Singapore kunnen spelen. Dat is goed voor de promotie en ontwikkeling van het hockey. Verder is Hockey5s vooral voor landen uit bijvoorbeeld de Balkan of een Zimbabwe. Omdat je voor Hockey5s een kleinere infrastructuur nodig hebt en minder spelers.’

RIO DE JANEIRO – Maartje Paumen (Ned) maakt zich boos, tijdens de finale tussen de dames van Nederland en Groot-Brittannie (3-3) in het Olympic Hockey Center tijdens de Olympische Spelen in Rio. GB wint na shoot outs. Foto: Koen Suyk

We staan aan de vooravond van 2020. Wat is het eerste wat in je opkomt?

‘Twee keer goud hè. Het grote doel dit jaar is de Olympische Spelen, in een mooie venue. Natuurlijk zeggen we altijd top-4 als doelstelling, maar heel eerlijk willen we allemaal minimaal een medaille. De mannen lijken net achter Australië en België te lopen, maar het kan nog steeds. Vergeet niet dat wij het enige land zijn dat bij de mannen en vrouwen permanent in de top speelt. We willen bij de mannen heel graag een keer weer die titel winnen. Wij twijfelen niet aan de topsportmentaliteit en commitment van onze spelers, maar als land schipperen we met onze clubcompetitie. Onze jongens gaan niet zoals de Belgen vier dagen per week naar Papendal. Terecht dat we denken aan de clubbelangen, maar het blijft schipperen. België heeft er een beetje schijt aan. Wij doen het heel Hollands. Een compromis. Maar goud kan nog steeds. Het komende half jaar zijn de faciliteiten en voorwaarden goed en dan kunnen onze mannen, net als bij het WK in India, de strijd met iedereen aan.’