Betere scheidsrechters en minder gemopper door ‘oortjes’ 

Communicatiemiddelen doen steeds vaker hun intrede in de hockeysport. Op de hoogste niveaus zijn de ‘oortjes’ niet meer weg te denken. Maar ook voor de begeleiding van jeugdleden die hun eerste schreden op het scheidsrechterpad zetten, biedt het uitkomst. ‘Je maakt er geen scheidsrechters mee, maar kinderen staan met veel meer vertrouwen op het veld.’ 

Het jonge tienermeisje, gehuld in een opvallend felgekleurde jas, blaast vanwege een overtreding op haar fluit. Zachtjes. De jonge hockeyers kijken op noch om. Coaches schreeuwen langs de lijn moord en brand. Ouders mopperen. Ze blaast nog een keer. Iets harder. Maar de spelertjes zitten zo in hun spel, dat ze niet reageren. Nog meer gemopper langs de kant. Hulpeloos kijkt de jonge scheidsrechter in het rond. Dan klinkt in haar oor: ‘okay, en nu zo hard als je kunt blazen op die fluit. Dan luisteren ze wel.’ De jonge scheids perst op haar lippen, een schelle fluit klinkt en het spel ligt stil. ‘Shoot. Vrije slag’, zegt ze. Kordaat strekt ze haar arm.

Koen Suyk/KNHB

Bovenstaand voorbeeld is fictief. Maar is herkenbaar voor iedereen bij hockeyclub Reigers. Daar worden al twaalf jaar lang alle beginnende scheidsrechters vanaf de kant gecoacht door een begeleider. De jonge scheidsrechters en hun begeleider staan in een directe verbinding via een portofoon met een oortje. ‘Jeugdleden, en dan met name meisjes, vinden fluiten de eerste keren best spannend’, vertelt Bertil Scholten, voorzitter Arbitrage van de Hoofddorpse hockeyclub. ‘Ze staan onzeker in het veld. Met behulp van de portofoons steunen we ze. We geven ze het gevoel dat er iemand voor ze is als er echt wat gebeurt. Dat geeft ze een veilig gevoel. Anderzijds voorzien we ze van tips. Dat gaat met name over positionering, harder fluiten, armgebaren en dat soort zaken. We bemoeien ons niet met de beslissingen. Of het wel of geen shoot is, beslist de scheidsrechter zelf.’ Reigers heeft vier portofoonsets, die gezamenlijk zo’n vijfhonderd euro kosten.

‘Fluiten zonder oortje kan ik me bijna niet meer voorstellen’

De KNHB juicht het gebruik van communicatiemiddelen toe. Ook voor communicatie tussen scheidsrechters onderling zoals in de landelijke groep. Jasper Nagtzaam, arbiter op het hoogste niveau, kan zich het fluiten zonder ‘oortje’ bijna niet meer voorstellen. ‘Wij zijn er zo aan gewend om snel met elkaar te kunnen schakelen, dat het erg wennen zou zijn om de oortjes niet meer in te hebben’, vertelt Nagtzaam. ‘Ik heb eens gehad dat tijdens de wedstrijd de batterij leeg was. Het ging meteen mis. Mijn collega zag een strafcorner over het hoofd. Ik kreeg geen visueel contact met hem, waardoor we de beslissing niet konden corrigeren.’

De afdeling Arbitrage van de KNHB adviseert clubs om jeugdige scheidsrechters pas onderling met communicatiemiddelen uit te rusten als ze wat meer ervaring hebben. Nagtzaam herkent zich daar wel in: ‘Het is belangrijk dat je eerst de visuele informatie, dus met armgebaren, aan elkaar kunt geven. Als ze dat onder de knie hebben, zijn communicatiemiddelen een welkome aanvulling.’

Als scheidsrechter in de Hoofdklasse maakt Nagtzaam gebruik van AXIWI-portofoons, die ongeveer 300 euro per set kosten. Voor de meeste clubs een bedrag dat ze niet kunnen of willen uitgeven aan communicatiemiddelen voor hun scheidsrechters.

‘We zien elke zaterdag jonge scheidsrechters onzeker in het veld staan’

Dat bracht Ronald Cornelisse (zelf een CS+) op het idee een goedkoper alternatief te ontwikkelen. Hij bedacht RefCom4All. Een communicatie-app die hockeyscheidsrechters de mogelijkheid biedt om via een smartphone tijdens de wedstrijd met elkaar te praten. Het enige dat de arbiters nodig hebben, is een smartphone, een dataverbinding (mobiel internet of wifi) en een standaardset oordopjes met microfoon.

Cornelisse: ‘Iedereen die op zaterdag langs de hockeyvelden staat, ziet jonge scheidsrechters onzeker in het veld staan. Dat leidt tot veel gemopper en resulteert er soms in dat jeugdleden een hekel krijgen aan fluiten. Uit ervaring bij clubs als Reigers blijkt dat jeugdleden met een beetje ondersteuning beter en met meer zelfvertrouwen gaan fluiten. Ze beleven er daardoor veel meer lol aan. Bestaande communicatiemiddelen zijn vaak duur of hebben andere nadelen. Met onze app kunnen we een betaalbare, goed werkende oplossing aan alle clubs bieden.’

De app, die gratis te downloaden is (na de winterstop en alleen nog voor de iPhone), werkt met een open verbinding; scheidsrechters hoeven geen knop in te drukken om met elkaar te kunnen praten. De scheidsrechters loggen in op de wedstrijd met hun wedstrijdnummer, net als bij het digitale wedstrijdformulier, en hebben dan een afschermde verbinding. Een eventuele scheidsrechterbegeleider kan ook op de verbinding inloggen. Hij kan horen wat er wordt gezegd en eventueel tips geven. De app biedt ook de mogelijkheid aan coaches om in te loggen. Zij kunnen alleen luisteren, maar zich niet in de gesprekken mengen. Deze optie is ook uit te zetten.

Teun de Nooijer: ‘Hockey eerlijker met oortjes’

Recordinternational Teun de Nooijer, trainer-coach van Bloemendaal Dames 1 en diverse jeugdteams, heeft de app getest en is enthousiast. Hij verwacht dat de app ook een belangrijke rol kan spelen in het verbeteren van de sportiviteit en respect rond de velden. ‘Ik wil hockey niet vergelijken met voetbal, maar hockey verhardt toch ook een beetje’, constateert De Nooijer. ‘Als je hoort wat op en rond de hockeyvelden wordt geroepen en gedaan. Dat kan niet de bedoeling zijn. Ik denk dat deze tool gaat helpen om meer begrip te krijgen rond de velden. Ik houd van eerlijke sport. Deze tool kan ervoor zorgen dat beslissingen beter kloppen. Daar is iedereen bij gebaat.’ Gebruik van de app kost een club €2,50 per veld per speeldag ongeacht het aantal wedstrijden.

Bertil Scholten van Reigers heeft zelf al een keer gefloten met de RefCom4All-app. Hij is enthousiast en kan elke club aanbevelen de app of andere communicatiemiddelen aan te schaffen. ‘We maken er geen scheidsrechters mee. Daarvoor moet iemand het ook in de vingers hebben’, verduidelijkt Scholten. ‘Maar we krijgen in de regio vaak complimenten over de kwaliteit van onze scheidsrechters. Andere clubs vragen ons ook uit te leggen hoe wij met de arbitrage te werk gaan. Dat doen we graag.’

Op het Nationaal Hockeycongres op 28 januari 2017 geeft Reigers in Hockeycorner live uitleg over het gebruik van communicatiemiddelen bij de arbitrage aan de verenigingsbestuurders.