Schopman hoopt niet meer zo gestrest te zijn als voor het WK

Met een jonge en onervaren selectie moeten de Verenigde Staten zich na een mislukt WK zien te plaatsen voor de Olympische Spelen. De druk staat er vol op bij bondscoach Janneke Schopman. ‘Als speler was ik al nerveus, maar als coach ben ik dat ook. Daarom weet ik niet hoelang ik op dit niveau wil blijven coachen.’

212 interlands. Eén gouden en één zilveren olympische medaille. Eén wereldtitel. Schopman heeft alles in het hockey al een keer meegemaakt, maar op of voor belangrijke momenten kan ze nog altijd bevangen raken door de spanning.

‘Mijn nervositeit slaat soms om in stress. Dan ben ik heel kortaf. Van nature ben ik al ongeduldig. Ik heb een kort lontje, maar dat wordt dan nog korter. Ik moet meer tijd voor mezelf nemen’, zegt Schopman in het spelershotel in de Amerikaanse stad Winston-Salem, waar haar ploeg het zaterdag (zondag 01.00 uur Nederlandse tijd) opneemt tegen de Oranje Dames in de Pro League.

Janneke Schopman tijdens de Hockey World League Final in Nieuw-Zeeland eind 2017. Foto: Worldsportpics/Frank Uijlenbroek

Als de bond me had willen ontslaan, hadden ze dat van mij mogen doen. Op basis van de resultaten zou ik het begrepen hebben. Janneke Schopman

Door het stoppen van een hoop ervaren speelsters zag Schopman de kwaliteit van haar selectie de laatste tijd achteruit gaan. Op het WK van 2018 in Londen moest Amerika de vierde plek van het wereldkampioenschap vier jaar daarvoor in Den Haag verdedigen. In de eerste groepswedstrijd tegen Ierland bezweek de onervaren ploeg onder de druk en stond het binnen twaalf minuten al met 2-0 achter. Amerika won het hele toernooi niet één wedstrijd en werd in de groepsfase uitgeschakeld.

Een dag na de uitschakeling laste Schopman een twee uur durende bespreking in. ‘Ik zei tegen de speelsters dat ik zou stoppen als zij vonden dat iemand anders het beter zou kunnen doen ik. Dat was niet het geval. Als de bond me had willen ontslaan, hadden ze dat van mij mogen doen. Op basis van de resultaten zou ik het begrepen hebben.’

Janneke Schopman op de tribune als assistent-coach van de Verenigde Staten. Foto: Koen Suyk

‘Voor het WK was ik te gestrest’

Niet alleen weet Schopman de slechte prestaties op het WK aan de onervarenheid van haar ploeg. Ze trok zelf ook het boetekleed aan. Ze was niet meer de coach die twee jaar daarvoor van assistent tot hoofdcoach was gepromoveerd. Ze straalde niet meer de rust uit van toen, concludeerde ze.

‘Tijdens de Hockey World League in 2017 was ik wél rustig, ondanks dat we ons met veel nieuwe speelsters moesten zien te plaatsen voor het WK. Maar voor het WK was ik te gestrest. Ik wilde per se een goed toernooi spelen. Ik wilde zo vaak, zo lang en zo hard mogelijk trainen. Nu denk ik: ik sloeg door.’

Steken laten vallen

Achteraf concludeerde Schopman dat ze een hoop fouten heeft gemaakt. ‘Op het WK heb ik het in de wedstrijden voor mijn gevoel naar behoren gedaan. Maar in de voorbereiding heb ik steken laten vallen. Toen heb ik niet kunnen coachen hoe ik wilde. Ik heb beslissingen genomen waarvan ik me nu afvraag of die goed voor het team en mezelf zijn geweest. Ik vraag mijn staf nu om meer tegengas.’

Na het WK bezocht de oud-coach van SCHC Dames 1 een seminar mindfulness, om te voorkomen dat ze in de toekomst dezelfde fouten zou maken. Het leerde haar enigszins om meer tijd voor zichzelf te nemen en dingen uit handen te durven geven. Tijdens een trainingsstage in Chili liet ze het eten over aan de Spaans sprekende manager van het team. Op de eerste dag was het niet goed geregeld. Op de tweede dag nog steeds niet. ‘Dan raak ik nog steeds geïrriteerd, word ik ongeduldig en wil ik het zelf gaan doen.’

Janneke Schopman als coach van Jong Amerika. Foto: Robert Sanders, FotostudioRSP

De spanning op internationaal niveau is zoveel groter dan als coach van bijvoorbeeld SCHC Dames 1. Janneke Schopman

Altijd zal Schopman ergens als coach op het veld staan, verwacht ze. Daarvoor houdt ze te veel van het trainersvak. Maar of ze altijd op het hoogste niveau actief blijft? Dat betwijfelt ze inmiddels.

‘Ik vind niets leukers dan coachen, puur als je kijkt naar het coachen. Op het trainingsveld staan, spelers beter maken, tactische aanpassingen doen. Maar de spanning op internationaal niveau is zoveel groter dan als coach van bijvoorbeeld SCHC Dames 1. Ik kan ook veldtrainer zijn, of met jeugd werken. Als assistent had ik het ook naar mijn zin. Ik heb niets met alle dingen die om de hoek komen kijken bij het zijn van hoofdcoach op dit niveau. Voor wedstrijden ben ik vaak nerveus, al zei Marc Lammers altijd dat ik dan juist op m’n best ben. Gelukkig kan ik goed met nervositeit omgaan. Mijn speelsters ook. Ze weten dat ik nerveus kan zijn en dat het mijn manier van coachen niet per se beïnvloedt. Maar ik moet wel uitkijken dat mijn nervositeit niet omslaat in stress. Dan kan het wel overslaan op mijn team. Gelukkig gaat het nu beter dan voor het WK.’

Janneke Schopman als coach van SCHC met speelster Famke Richardson. Foto: Koen Suyk

Vanwege haar loopbaan als speelster en haar internationaal opgedane ervaring als bondscoach van de Verenigde Staten werd Schopman de laatste tijd door insiders gezien als een potentiële toekomstige bondscoach van de Oranje Dames. ‘Ik ben in 2014 uit Nederland weggegaan omdat ik vond dat ik binnen de hockeybond niet de mogelijkheden kreeg die ik had willen krijgen. Daar heb ik naderhand goede gesprekken over gevoerd, dus er is niets meer aan de hand. Natuurlijk zal ik erover nadenken als ik ooit de vraag krijg of ik bondscoach van Oranje wil worden, maar in Nederland is weer een andere druk dan  in de Verenigde Staten. Veel meer druk van de buitenwereld om te moeten presteren.’

Nerveus voor een wedstrijd tegen Victoria

Het gegeven dat de Verenigde Staten veel afhankelijker van een min of meer toevallig goede generatie zijn en dat Nederland vrijwel altijd minimaal om een medaille speelt, zou volgens haar niet voor minder druk moeten zorgen. ‘Dat was ook niet het geval toen ik voor Den Bosch speelde. Toen wist ik dat we de play-offs gingen halen, maar was ik toch vreselijk nerveus voor een wedstrijd tegen Victoria of zo. Als ik merkte dat niet iedereen van ons geconcentreerd was, dacht ik al meteen dat het niet goed zou gaan. Als favoriet heb je dus weer een ander soort stress.’

Voorlopig richt Schopman zich op de Pro League, waarin haar ploeg twee weken geleden knap met 2-2 gelijkspeelde tegen Argentinië, maar wel na shoot-outs verloor. Het hoofddoel is kwalificatie voor de Olympische Spelen in Tokio. Dat kan onder meer worden afgedwongen op de Pan-Amerikaanse Spelen eind juli, begin augustus. ‘Slechts één van mijn speelsters deed vier jaar geleden ook aan de Pan-Amerikaanse Spelen mee. Bovendien hebben we sterke concurrenten als Argentinië, Chili en Canada. Het wordt zeker niet makkelijk.’