KNHB op zoek naar dé vorm voor hockey5s: ‘We krijgen een beter beeld’

Op regelmatige basis schetst hockey.nl de achtergronden en ontwikkelingen rondom hockey5s. In deze aflevering: de KNHB onderzoekt in fieldlab-evenementen in welk vorm verenigingen hockey5s het best kunnen aanbieden. In 2026 moet dat format staan.

Kom bij Boukje Smeets, verantwoordelijk binnen de KNHB voor innovatie, niet aanzetten met het idee van een wekelijkse hockey5s-competitie. Daar zit de jeugd helemaal niet op te wachten, zegt ze. ‘Om de teruglopende ledenaantallen onder de jeugd tegen te gaan, opperen bestuurders vaak al snel het idee om een hockey5s-competitie te organiseren. Maar dat is geredeneerd vanuit een ouderwetse gedachte. De jongeren die de hockeysport dreigen te verlaten, willen wel hockey5s spelen, maar niet per se in een traditionele wekelijkse competitievorm.’

Wat de behoeftes van de jongeren rondom hockey5s dan wél precies zijn, onderzoekt de KNHB in een aantal fieldlab-evenementen, onder leiding van Smeets. Op drie verschillende clubs, Sneek, Union en Dronten, hebben deze evenementen de afgelopen maanden al plaatsgevonden. Deze week, rondom de wedstrijden van het Nederlands elftal in de FIH Pro League, op Kampong en Amsterdam, vindt alweer de volgende fieldlab plaats. Daarna volgt op 4 juli het ‘King of the Court’-evenement op Den Bosch. Daarbij wordt onder meer geëxperimenteerd met bijvoorbeeld een schotklok. Maar ook met een dj, die tijdens de wedstrijden draait en de laatste drie minuten van elke ronde het tempo opvoert.

Smeets: ‘Hockey5s staat nog steeds in de kinderschoenen. Er moet een antwoord komen op de vraag tot welke vorm het zich uiteindelijk moet ontwikkelen. Maar dat antwoord moet niet worden gegeven door bestuurders, maar door de jongeren zelf, vinden wij. Vandaar deze fieldlab.’

Boukje Smeets, verantwoordelijk binnen de KNHB voor innovatie. Foto: KNHB/Willem Vernes

Het liefst speelden ze niet met hoeken van negentig graden, maar met rondere hoeken. Kijk, naar dat soort concrete dingen zijn we op zoek. Boukje Smeets, Sportinnovator bij de KNHB

Tot de doelgroep van de fieldlab behoren jongeren van 14 tot en met 24 jaar. Het concept is simpel. De jongeren stappen het hockey5s-veld op en gaan lekker hockeyen. Na afloop begint het evalueren. De spelers krijgen vragen voorgeschoteld over hoe zij over het spel denken en welke eventuele verbeterpunten ze zien.

De vragen zijn breed. Zoals: zijn de afmetingen van het veld (40 meter bij 20 meter) wel de meest ideale afmetingen, of moet het veld juist groter of kleiner zijn? Is het eigenlijk wel nodig dat er een scheidsrechter is? Is het doel niet te groot? En: wat is leuker, spelen met of zónder keeper? Smeets: ‘Tijdens de fieldlab op Union kwamen de jongeren bijvoorbeeld met een visie over de hoeken in de boarding. Het liefst speelden ze niet met hoeken van negentig graden, maar met rondere hoeken. Kijk, naar dat soort concrete dingen zijn we op zoek.’

Smeets kijkt als Sportinnovator bij de KNHB veel naar andere sporten. Padel, 3×3 basketbal en shorttrack winnen aan populariteit. De maatschappij verandert. Dat geldt ook voor de behoeftes van de jeugd. Lang niet alle jongeren willen nog meerdere keren per week trainen en in het weekend een wedstrijd spelen. Ze willen heus wel sporten, maar op een flexibelere manier, ziet Smeets.

Twee kinderen spelen hockey5s. Foto: Willem Vernes

Steeds meer jongeren beginnen ook niet meer aan elf-tegen-elf, maar zijn mogelijk wel geïnteresseerd in een hockey5s-lidmaatschap Boukje Smeets, Sportinnovator bij de KNHB

Daarom onderzoekt de KNHB tijdens de fieldlab ook hoe vaak jongeren hockey5s zouden willen spelen. En op welke momenten van de week. Smeets: ‘Waar we naar zoeken, is een format dat naast elf-tegen-elf kan bestaan. Willen jongeren wekelijks hockey5s spelen, bijvoorbeeld op vrijdagavond? Of zien ze het eerder als los toernooi, één keer in de zoveel weken of maanden? Of als een tussenvorm, een aantal vrijdagavonden in de zomer? En: moet er dan wel of geen feest omheen worden gebouwd?’

Smeets: ‘Steeds meer jongeren beginnen ook niet meer aan elf-tegen-elf, maar zijn mogelijk wel geïnteresseerd in een hockey5s-lidmaatschap. Of ze willen last minute kunnen bepalen om bijvoorbeeld de komende vier vrijdagavonden aan een toernooi mee te doen. Al hun wensen proberen we nu zo goed mogelijk in kaart te brengen. Omdat het ook allemaal dingen zijn die we als hockeysport en verenigingen moeten meenemen in hoe we het organiseren, lijkt het er op dat dit ook meer professionaliteit en ondernemerschap van ons allemaal vraagt.’

In 2026 is het de bedoeling dat het format staat

Ongeveer honderd clubs hebben de KNHB al laten weten dat ze iets willen met hockey5s. Ze zijn enthousiast. Ze zien het als een mogelijke reddingsboei in de strijd tegen de dalende ledenaantallen. Maar ze ervaren ook drempels. Zolang niet duidelijk is welke positie hockey5s in het hockeylandschap verovert, heeft het dan wel zin om te investeren in de boarding, vragen ze zich bijvoorbeeld af. En: is het wel nodig om een versleten veld al te vervangen? Of kan het nog prima dienen als ondergrond voor hockey5s?

Smeets: ‘Clubs kijken naar de KNHB. Wij krijgen wel een steeds beter beeld, maar hebben nog niet alle antwoorden.’ Het jaar 2024 gebruikt de KNHB om te blijven experimenteren en nieuwe inzichten op te doen. In 2025 moet de hockey5s-community al wat meer vorm krijgen. In 2026, rondom het WK voor zowel mannen als vrouwen dat Nederland samen organiseert met België, is het de bedoeling dat het format staat. Smeets: ‘Daarbij sluit ik niet uit dat we een tof format hebben ontwikkeld dat afwijkt van het format van de FIH. Maar waarvan wij als KNHB wel tegen de verenigingen kunnen zeggen: dit is de vorm die we de komende jaren gaan omarmen.’

Lees ook

• Marcel Balkestein: ‘Bied hockey5s aan de jeugd als alternatief aan’
• Sjoerd Marijne omarmt King of the Court: ‘Het gaat snel, snel, snel’