Verzamelaar Nico Leeftink heeft ook albums vol bijzondere hockeyplaatjes

Bij ieder bezoek aan de hockeyverzameling van Nico Leeftink valt je mond weer open van verbazing. In deze aflevering van de serie Hockeymuseum tovert hij mappen tevoorschijn bomvol hockeyplaatjes waarvan sommigen meer dan honderd jaar oud zijn. Het zijn de voorgangers van de plaatjes die je tegenwoordig weleens bij de Jumbo of de Albert Heijn kunt sparen.

Tussen de vele sticks, ballen en shirts bevinden zich talloze kaartjes die Leeftink in de loop der jaren verzameld heeft. Zelf denkt hij dat het er zo’n 800 zijn. Hij heeft ongeveer tien complete albums en ook nog heel veel losse kaartjes, veruit het merendeel afkomstig uit de vorige eeuw.

Albums vol met sportplaatjes, waaronder hockeyplaatjes.

De ontwikkeling van hockey in reclame

Ze zijn niet alleen leuk om te bekijken, ze geven ook een goede indruk van de ontwikkeling van ‘hockey in reclame’. Met de toename van de populariteit van de sport, of van sport in het algemeen, doken ook steeds meer bedrijven in het hockey. Advertenties worden in dit artikel buiten beschouwing gelaten. Puur de promotie-items, de hebbedingetjes (zoals de hockeyplaatjes) die je kreeg wanneer je een bepaald product kocht, is het onderwerp waarover Leeftink aan de hand van zijn verzameling vertelt in deze aflevering.

Rond 1900 verschenen hockeyafbeeldingen voor het eerst als promotiemateriaal in de winkels met de bedoeling om bepaalde producten meer of sneller te verkopen. Het oudste hockeypromotie-item in de verzameling van Leeftink dateert uit 1901 en is een Duits hockeykaartje dat werd gegeven aan de kopers van de krant de Berliner Morgenpost.

Het oudste hockeypromotie-item uit de verzameling van Leeftink: een Duits hockeykaartje dat werd gegeven aan de kopers van de krant de Berliner Morgenpost.

Plaatjes van zeepfabrieken en margarineleveranciers

Vaak werden de kaartjes ter gelegenheid van een speciale gebeurtenis uitgebracht, zoals de Olympische Spelen, of rond een bepaald thema, bijvoorbeeld sport. Wat opvalt aan de kaartjes die Leeftink in zijn bezit heeft, is dat het vaak dezelfde type bedrijven waren die de plaatjes uitgaven.

Zo hebben internationaal nogal wat zeepfabrieken en margarineleveranciers hockeyplaatjes uitgegeven, zoals in Nederland door Unilever onder de merken Planta (Olympische Spelen 1952), Blue Band (rond 1954 met ‘40 sporten en spelen in woord en beeld’) en Brio (Olympische Spelen 1964). Maar ook kruidenier Simon de Wit (later overgenomen daar Albert Heijn) bracht in 1956 en 1960 twee keer een album met plaatjes van de leden van de Nederlandse olympische ploeg, waaronder dus de hockeyers.

Tabaksbedrijven en biermerken

Ook veel tabaksbedrijven gaven gedurende een aantal decennia een (hockey)plaatje bij een pakje sigaretten. In Nederland was de Vittoria Egyptian Cigarette Company uit Rotterdam, beter bekend onder de naam Miss Blanche, in 1932 de uitgever van de Nationale sportserie, waarin ook hockeyinternationals waren opgenomen. Bekende biermerken (met name Heineken, maar ook Duitse en Belgische) gaven op hun beurt hockeyglazen en bierviltjes cadeau bij de aankoop van hun producten.

Een sigarettenblikje met afbeelden van hockeysticks erop.

Het opmerkelijke etiket van Hollandsche kaas

Omdat in het hockey van oudsher mensen rondlopen die wat geld te besteden hebben, richtten ook de vervoersindustrie, zoals luchtvaartmaatschappijen en autofabrikanten, zich op het hockey. Zo gaf in 1965 General Motors in de Verenigde Staten voor hun merk Pontiac een poster van Shinny weg, een spel dat met een stok en een bal door Indianen werd gespeeld dat overeenkomsten heeft met veldhockey. En Emirates gaf bij de opening in 2013 van hun vliegroute naar een industriegebied in Pakistan (waar hockeysticks worden gemaakt) een mini-stick aan haar klanten.

Een van de opmerkelijkste plaatjes komt uit de zuivelsector, waar ter promotie van de Hollandsche kaas een etiket werd uitgegeven dat nu niet bepaald kennis over en het enthousiasme voor de hockeysport weergeeft, vindt Leeftink. Afgebeeld is een norse hockeyer met een veel te kleine stick in een soort maanlandschap. Het is in ieder geval een van de vele bijzondere items uit de imposante verzameling.

Een etiket ter promotie van Hollandsche kaas met daarop een hockeyer afgebeeld die een wel héél kleine stick vast heeft.

Behalve hockeyplaatjes bezit Leeftink ook attributen als suikerzakjes, sigarenbandjes en luciferdoosjes (onder meer een Kampong-serie uitgegeven in 1962 ter gelegenheid van het zestigjarig lustrum), gewilde verzamelobjecten uit de vorige eeuw met hockeyafbeeldingen erop. Niet alleen op het gebied van sticks, ballen of shirts, maar dus ook op het gebied van reclame is zijn verzameling een schitterende weerspiegeling van de ontwikkeling van de (hockey)sport.