Help, de Jongste Jeugd verdwijnt: ‘Tijd om het tij te keren’

Het aantal hockeyers in de Jongste Jeugd holt achteruit. In seizoen 2022-2023 waren er ruim 11.000 minder spelers in deze leeftijdscategorie dan vijf jaar daarvoor. De KNHB slaat alarm. ‘Als dit doorzet, gaan we dat jarenlang voelen.’

Boukje Smeets, sportinnovator en verantwoordelijk voor jeugd tot achttien jaar bij de KNHB, schrikt als ze het percentage voorleest. Maar het staat er toch echt. Een afname van achttien procent in de Jongste Jeugd, dus van spelers onder de twaalf jaar, tussen seizoen 2017-2018 en 2022-2023. 

‘En dat is heel slecht nieuws’, stelt Smeets, die een teruggang van 64.976 naar 53.385 hockeyers constateert in deze doelgroep. ‘Door die grote getallen lijkt het nog wel wat. Maar als je dieper kijkt, zie je gaten ontstaan. Bij clubs en in districten. En als ze nu er nog niet zijn, dan komen ze later. Bij de elftaljeugd zie je over een paar jaar de echte pijn van deze teruggang. Die gaan we jarenlang voelen, als dit doorzet.’

Waarom-vraag

Natuurlijk werd ook bij de KNHB in Utrecht meteen de ‘waarom-vraag’ gesteld. ‘We weten inmiddels wel dat corona geen positieve rol heeft gespeeld’, zegt Sascha van den Wall Bake, projectcoördinator kennis en onderzoek bij de bond. ‘Maar dat is niet het enige. De dalende trend zette al in voor de start van de pandemie. Er is dus meer aan de hand. We zien een maatschappelijke trend, waarin de roep om flexibiliteit en individualisering een steeds grotere rol spelen.’

Bang om de boot te missen

‘Ook bij andere verenigings- en teamsporten is dit een issue’, stelt Van den Wall Bake. ‘Veel ouders willen de verplichting niet meer aangaan om meerdere keren doordeweeks en 22 weekenden lang aan een sport vast te zitten. Op sommige clubs trainen kinderen van basisschoolleeftijd twee of zelfs drie keer per week. Clubs bieden dat aan, vaak omdat ze bang zijn de boot te missen. Als de ene vereniging dit doet, gaat de buurman erin mee.’

Smeets: ‘Ik denk ook dat clubs hiermee kwaliteit hopen te waarborgen. Als in: train je meer, dan leid je goede spelers op. Er wordt te vaak gedacht in prestaties of selecties. Maar op die leeftijd is dat helemaal niet belangrijk. Dan gaat het om lekker spelen. Vrienden maken. Motorisch ontwikkelen. Het hockeyveld zou moeten aanvoelen als een speeltuin. Dat is veel belangrijker dan heel vaak hockeyen. Bovendien leidt ‘meer’ echt niet altijd tot een toename van plezier.’

‘Daarbij komt dat de hockeyclubs in de jaren vóór die scherpe daling weinig vernieuwend zijn geweest’, stelt Van den Wall Bake. ‘Nieuwe hockeyers kwamen aanwaaien. Er waren wachtlijsten, ledenstops. Het was simpelweg niet nodig om beleid te maken om aanwas te generen. Die kwam immers al zonder daar moeite voor te doen. We zien dat er maar weinig clubs zijn met een structureel beleid om de jongste jeugd voor zich te winnen en te binden. Aan de andere kant geeft 91 procent van de clubs in onze Verenigingsmonitor aan dat ze ‘meer willen doen’ met deze leeftijdsgroep. Alleen weten ze vaak niet hoe.’

De jongste jeugd in actie op Weert. Foto: Weert

‘Het domino-effect stoppen’

Daar wil de bond clubs bij helpen. De KNHB is onlangs gestart met de campagne ‘Kom je buiten spelen? Op de hockeyclub!’, waarin vooral wordt ingezet op ‘kinderen en ouders voor wie hockey misschien niet meteen de eerste logische keuze is’. Op opdehockeyclub.nl staat basisinformatie voor deze doelgroep, die via dit platform in contact kan komen met een nabijgelegen hockeyclub.

Smeets: ‘We willen het hockey aantrekkelijk houden. Dat lukt niet als de massa steeds kleiner wordt. Minder spelers leidt tot minder teams. Hockey binnen de woonplaats wordt daardoor minder vanzelfsprekend. Langere reistijden zorgen er vervolgens voor dat spelers en ouders nog meer tijd kwijt zijn. Dat domino-effect moeten we stoppen. We moeten oplossingen verzinnen.’

Zo’n oplossing is vanaf dit weekend te zien in Noord- en Oost-Nederland, waar voor teams in de Onder 12 jaar een negen-tegen-negen-pilot is gestart. In die districten zijn er meerdere clubs die geen elftal, maar wel een negental op de been kunnen krijgen. Van den Wall Bake: ‘Die hadden anders geen competitie meer gespeeld. Ze waren in een team terechtgekomen waar ze qua leeftijd of niveau niet passen of – erger nog – ze waren gestopt. Daarnaast kan met de negen-tegen-negen variant een link gelegd worden naar de herijking van de jongste jeugd die aansluit bij de visie op de ontwikkeling van hockeyers. Hierin staat spelplezier en de ontwikkeling van kinderen centraal.’

Jeugdspeelsters in actie op de velden van Amsterdam

‘Ik vind het basketbal een goed voorbeeld voor ons. Daar is een paar jaar geleden drie-tegen-drie geïntroduceerd. Een dikke hit, die inmiddels ook een olympische discipline is geworden. Je kunt ook denken aan een minder traditionele manier van trainen. Niet teams een heel seizoen op een vaste tijd neerzetten, maar je leden de vrijheid geven om zich in te schrijven. Dat is misschien spannend en nieuw. Maar het voorziet wel in de flexibele behoefte van de doelgroep.’ 

Hockey gratis voor onder de tien jaar?

Ondertussen moedigen Smeets en Van den Wall Bake clubs aan om de toegangsdrempel richting onze sport te verlagen. ‘Het is altijd een heet hangijzer, maar hockey is nog steeds geen goedkope hobby’, beseft Smeets. ‘Er zijn nog heel veel clubs waar je inschrijfgeld moet betalen. Vind ik persoonlijk niet helemaal passen bij een tijd waarin het aantal leden daalt.’

‘Ik wil nog wel een stapje verder gaan. Het zou te gek zijn als we ervoor kunnen zorgen dat hockey onder de tien jaar gratis kunnen aanbieden. Ik besef ook wel dat dit echt niet zomaar gebeurt. Misschien wel onmogelijk is. Maar we moeten wel in beweging komen. Tijd voor actie, om het tij te keren.’