Meimaand shoot-outmaand: ‘We werken er het hele seizoen aan’

Met de play-offs in de Hoofdklasse Dames en Tulp Hoofdklasse Heren voor de deur kunnen we ons weer verheugen op mogelijke ontknopingen via shoot-outs. De deelnemende clubs zijn er al maanden op aan het oefenen en hebben de één-op-één-duels met de keeper als vast element opgenomen in hun trainingen. ‘De uitkomst van een shoot-out is niet te voorspellen, maar ‘m zo goed mogelijk trainen verhoogt de kans op succes.’

Kom bij Rick Mathijssen niet aanzetten met het cliché dat shoot-outs een soort loterij zijn, alsof het een onbeheersbaar aspect van de sport is. Niets is minder waar, vindt de coach van de mannen van Bloemendaal.

‘Alles waarmee je een wedstrijd kunt winnen, moet je trainen’, zegt Mathijssen. ‘Dus ook shoot-outs. We voegen die al het hele seizoen toe aan onze trainingen, bijvoorbeeld als onderdeel van een partijvorm. Het enige nadeel is dat je de druk van een wedstrijd niet kunt nabootsen, maar dat geldt ook voor strafcorners. Hoe vaker je de skills van een goede shoot-out traint, hoe groter de kans dat ie succesvol is.’

Shoot-outs als tanden poetsen

Mathijssen kreeg ooit van Max Caldas mee dat het oefenen van shoot-outs zoiets is als tanden poetsen: het moet een gewoonte worden. ‘We kijken al aan het begin van het seizoen kritisch naar de shoot-outs van de spelers: welke gaan goed en welke hebben behoefte aan meer variatie? Statistieken spelen daarin ook een belangrijke rol. We houden per speler zelfs de scoringspercentages bij van de shoot-outs die we de tijdens training oefenen.’

Ontdekkingstocht

Bij de vrouwen van SCHC zijn de shoot-outs ook al geruime tijd onderdeel van trainingen. Coach Lucas Judge geeft zijn speelsters daarbij veel keuzevrijheid en verantwoordelijkheid. ‘Eigenlijk bepalen de meiden zelf hoe ze de shoot-outs willen trainen’, licht Judge toe. ‘Er zijn acht speelsters die bij ons de vaste kandidaten zijn, maar verder krijgt iedereen de kans om te oefenen. We laten ze zonder veel druk variëren in bewegingen die ze het fijnst vinden. Het is een ontdekkingstocht: welke move past goed bij je en wat moet je juist níet doen? Je moet het vooral leuk vinden om er eentje te nemen.’

Net als Mathijssen vindt Judge dat shoot-outs weinig te maken hebben met geluk en toeval. ‘Je kunt er echt goed in worden, al heb je natuurlijk altijd te maken met de keeper. De uitkomst van een shoot-out is altijd onvoorspelbaar, maar door ‘m zo goed mogelijk te trainen verhoog je de kans op succes.’

Lijstjes liggen al klaar

Bij Bloemendaal, dat het vanaf zondag in de halve finale van de play-offs opneemt tegen HGC, heeft Mathijssen de luxe dat veel spelers international zijn en alleen al in de FIH Pro League veelvuldig met shoot-outs in aanraking komen. De coach hoeft samen met zijn assistenten dan ook nooit lang na te denken over wie de shoot-outs gaan nemen.

‘We hebben van tevoren het lijstje al voorbereid. En dan hebben we ook nog scenario B en C klaarliggen voor het geval sommige spelers de shoot-out om wat voor reden ook niet kunnen nemen. Hoe iemand in de reguliere speeltijd in de wedstrijd zit, vind ik totaal niet belangrijk. Met de shoot-outs breekt er namelijk een compleet nieuwe wedstrijd aan.’

Roos Drost namens SCHC versus Laren-keeper Joyce Sombroek in de play-offs van seizoen 2014-2015. Foto: Willem Vernes

Zelfvertrouwen

Hoe bepaalt een coach wie zijn vijf shoot-outnemers worden? Speelt de recente historie van eerdere shoot-outs daarbij een rol? We vragen het aan Marieke Dijkstra, coach van de vrouwen van Den Bosch. De Brabantse succesformatie verloor vorige maand nog de EHL-finale tegen Amsterdam na shoot-outs, nadat het in de reguliere speeltijd twee keer een voorsprong had verspeeld (2-2).

‘De shoot-outs verliepen niet goed [Lidewij Welten, Margot van Geffen en Noor Omrani konden níet scoren]’, zegt Dijkstra. ‘Als die meiden het op de trainingen erna wél weer goed doen en het zelfvertrouwen is er, dan is er geen reden om ze niet aan te wijzen voor een volgende serie. Kijk, er is altijd een kans dat je een shoot-out mist. Alleen als je steeds méér gaat missen, moet je je afvragen of je een shoot-out wil blijven nemen. Dan bestaat de kans dat je te geforceerd op zoek gaat naar die treffer.’

Blijven puzzelen

In de aanloop naar de Gold Cup-finale van vorige week en de start van de play-offs vanavond, is Dijkstra steeds meer gaan nadenken over vaste kandidaten voor de shoot-outs. ‘Als je de cijfers van Pien ziet, dan weet je: die neemt er sowieso altijd een. Jij vertelt me net dat Laura Nunnink en Sanne Koolen er elk pas één hebben genomen. Dat kan natuurlijk ook een voordeel zijn. Niemand weet hoe ze hun shoot-out uitvoeren. Zo blijf je steeds puzzelen. Het belangrijkste is dat een speelster de shoot-out ook echt wíl nemen, of ze nu goed of slecht in een wedstrijd zitten.’

Topcoaches als Mathijssen, Judge en Dijkstra weigeren ook maar iets aan het toeval over te laten als het gaat om shoot-outs. En dus werden de afgelopen weken ook de beelden van de andere ploegen in de play-offs grondig bestudeerd. Dijkstra: ‘Het geeft slechts een indruk, want we zien natuurlijk lang niet alles. Je kent alleen de shoot-outs van de speelsters die in Oranje regelmatig aan bod zijn geweest. Maar ook díe kennis is niet zaligmakend, want het is tricky om je vast te pinnen op een kenmerkende beweging van een speelster, of een vast patroon in het uitlopen van keepers. Zul je net zien dat zij dan ineens anders voor de dag komen dan je had gedacht.’

Dat ploegen als HDM (bij de vrouwen) en Pinoké (mannen) nog geen ervaring hebben met shoot-outs, is zowel een nadeel als een voordeel. De druk die ermee gepaard gaat, is volkomen nieuw en kan een verlammende werking hebben, maar tegelijkertijd tast de tegenstander volledig in het duister over wie de shoot-outs gaan nemen en hoe. Zo blijft het een niet te voorspellen onderdeel van het hockey, met veel verschillende elementen die van invloed zijn op de afloop. Dat maakt het kijken ernaar alleen maar aantrekkelijker.