Topcoach Masterclass: Jeroen Delmee legt zone-verdediging uit

In de nieuwe serie ‘Topcoach Masterclass’ delen topcoaches hun lessen, voor als er straks weer gespeeld mag worden. Vandaag oud-international Jeroen Delmee (401 interlands), coach van Tilburg en Frankrijk, over spelen in de zonedekking, het verhullen van de zwakte van je team en het gebruiken van je eigen kracht. 

‘Waarom denk je dat we met Tilburg altijd in de zone spelen? Omdat het merendeel van mijn spelers minder is dan de tegenstander. Dan wil je geen mandekking en veel 1-tegen-1 duels spelen. Dan kom je individueel in de problemen. Vanuit de zone kun je meer als collectief verdedigen. Je probeert altijd zoveel mogelijk je eigen zwakheid te verbergen, en dat kan in mijn ogen het beste vanuit de zone’, vertelt Delmee over wat het beste werkt voor zijn ploeg in de Hoofdklasse, waar Tilburg altijd rond de negende, tiende plek hockeyt en het vaak opneemt tegen sterker geachte teams met internationals.

Eerder deed hij dat als bondscoach van België in 2015, maar om andere redenen. Juist omdat de Belgen in de HWL2 (de oude Hockey World League) tegen zwakkere landen als Portugal speelden, kon Delmee domineren. ‘We wilden tegen zo’n land niet in de mandekking staan en onze linksbuiten achter de rechtsachter aan laten lopen. Ik hou niet van blind achter een mannetje aanrennen. In de zone hebben spelers minder de mogelijkheid om jouw opstelling te manipuleren en passlijnen open te zetten.’

Oranje-spits Mirco Pruyser gaf al eerder aan dat door het zonesysteem, hij vaker op de positie kan blijven staan waar hij gevaarlijk is. Namelijk voorin.

Frederico Fernandez Onega (Tilburg) scoort de 0-1 tegen Oranje-Rood. Stunten tegen betere ploegen, is waar Jeroen Delmee naar op zoek is. Foto: Willem Vernes

Delmee speelt met al zijn teams het liefst in het zonesysteem. Vroeger was het veel mandekking. Tegenwoordig overheerst op topniveau de zone, hoewel combinaties ook mogelijk zijn. Spelsystemen zijn cyclisch, waar teams op de tactiek van de ander reageren. ‘We worden bij Tilburg nog elk jaar beter in de zone. Het probleem is dan het aantal individuele keuzes dat je moet maken. Stapt je vleugelverdediger door? De timing is vrij complex. De zone moet je compact houden met elkaar. Als de tegenstander door een linie heen breekt, sta je gedesorganiseerd. In dat soort omschakelmomenten moet je vaak terug naar mandekking. Dat vraagt veel communicatie van je team.’

In de zone spelen betekent niet de hele wedstrijd in de zone spelen. ‘Als de situatie om duidelijkheid vraagt, ga je terug naar mandekking. Zone press moet met elf man tegelijk gebeuren. Ook de rol van spelers op de helpkant (niet-balkant) is cruciaal zodat druk op de bal(-bezitter) kan worden uitgevoerd. Het blijft een simpel principe. Onder druk worden meer fouten gemaakt door de tegenstander en is de kans op balverovering en een counter dus groter.’

Speel en train je veel met elkaar, dan is het zonesysteem een goede manier om tegenwoordig te hockeyen. Zie je elkaar minder, dan is het sowieso mandekking, denkt Delmee, omdat het zonesysteem zoveel afstemming vereist. Voor jeugdteams adviseert hij in principe helemaal geen zone. ‘Ik denk dat de jeugd gewoon lekker veel 1-tegen-1 duels moet leren spelen. Leren mee te verdedigen en intercepties maken.’

Hieronder voorbeelden van een zone-opstelling (klikken op afbeelding voor vergroting)

Uitleg Delmee (geel staat in de zone): ‘Standaardopstelling full press waarbij spelers vrij mogen staan in de zone. Je wilt de tegenstander uitnodigen om iemand in de ‘vrije’ zone in te spelen.’

Uitleg Delmee (geel staat in de zone): ‘Bij het inspelen van in dit geval de mid-mid in de zone duik je als collectief op deze speler met een soort ‘gang tackle’ om gezamenlijk druk te zetten. In verdedigend opzicht sta je vaak in een ruit om alle zones zo goed mogelijk te kunnen bespelen. Je neemt voor lief dat er mensen vrij kunnen staan in de zone. De praktijk leert dat het moeilijk genoeg is om deze vrije mensen te vinden en in balbezit te krijgen zonder risico’s te nemen. Het lijkt heel simpel maar er zitten enorm veel details in de press en het moet een geoliede machine zijn. Als er iemand verzaakt kan dat direct tot problemen leiden. Daarvoor is analyse, feedback en uitvoerig oefenen noodzakelijk voor een goede zone press. Er is niet een standaard zone, iedereen heeft weer zijn voorkeuren, aanpassingen etc. De zone van Nederland is weer net iets anders als die van België of Frankrijk. Zo kijkt iedere coach wat het beste bij zijn team past.’

Hoe Delmee tegenstanders analyseert

Als het seizoen bezig is, analyseert oud-international Delmee de eerstvolgende tegenstander grondig. De coach van Tilburg is er in een normale wedstrijdweek woensdag en donderdag mee bezig. Dan kijkt hij al snel zo’n vier of vijf hele wedstrijden van de tegenstander. Dan selecteert hij beelden die interessant zijn voor zijn team.

Al die wedstrijden kijken is geen straf voor de oud-international. ‘Ik vind het juist mega interessant. Ik moet altijd oppassen dat ik niet opeens tot twee uur ’s nachts bezig ben. Je krijgt er zoveel kennis van, je leert alles over de tactieken van de tegenstanders.’

Tilburg won dit seizoen thuis van sterker geachte ploegen als Amsterdam en Rotterdam. Het waren de kunststukjes waar Delmee naar op zoek was. Tilburg won van Amsterdam, toen het team uit de hoofdstad net zaterdag met 7-3 van HGC had gewonnen. Dat was op een regenachtige zondag in Tilburg ook de boodschap van Delmee. Geen beter moment om juist dan Amsterdam te treffen. ‘Ik probeer het team altijd het vertrouwen te geven in een tactisch plan, het geloof te geven wat te halen is. Ik kijk altijd naar wat een tegenstander niet leuk vindt. Elke tactiek heeft een bepaalde zwakte. Wat vinden ze juist niet lekker? Hoe kan ik mijn eigen sterkte tegen de zwakte van een tegenstander inzetten?’

Zone half court oefenwedstrijd Tilburg (in het blauw) tegen Beerschot uit deze winter.

‘Statistieken vertellen alleen wat er wél gebeurt’

Delmee houdt niet per se van statistieken, waar veel hockeycoaches juist naar verwijzen. Zeker als ze menen dat ze meer cirkelpenetraties of kansen hebben gehad, maar toch verloren hebben. Delmee, nogal droog: ‘Statistieken vertellen alleen wat er wél gebeurt. Niet het waarom achter iets. Waarom verover je ballen op de aanvallende helft of juist niet. Of val je veel over links aan. Kijkt je opbouwer vooral naar links? Waarom kom je via de achterlijn vaak de cirkel binnen? Dat waarom verhaal is interessant. Wat zit erachter?’

Met Frankrijk leek Delmee op weg naar de Olympische Spelen van Tokio. In Valencia troffen zij voor de olympic qualifier Spanje, de zwaarst denkbare loting. Toch kwam Frankrijk met 0-3 voor. Daarna werd het alsnog 3-3. Een dag later wonnen de Spanjaarden nipt. Het lag in ieder geval niet aan de analyse van Delmee. Voor die wedstrijden had Delmee gezien dat Spanje weinig de hoge bal van achteruit speelt. Dus als Frankrijk met een press vanuit de zone druk gaf, gingen de Spanjaarden over de grond oplossingen zoeken. Dat is wat Frankrijk ook wilde en dat is waarmee ze bijna succesvol waren. De zone-verdediging heeft zijn functie de afgelopen jaren in ieder geval ruimschoots bewezen op topniveau.

Hieronder nog twee andere voorbeelden van de zone, met oude beelden van België-Duitsland. België in het rood staat in de zone. Duitsland verdedigt uit. 

België-Duitsland EK 2013. De Red Lions staan hier in de zone tegen Duitsland.

Uitleg Delmee: ‘Spelers mogen vrij staan in de zone. Belangrijk is dat iedereen klaar is om de man in de zone aan te vallen.’

Uitleg Delmee: ‘Het doel is om gezamenlijk af te dwingen dat de gewenste zone wordt ingespeeld en dat je gezamenlijk de bal kunt veroveren.’

In de volgende afleveringen van Topcoach Masterclass komen onder andere Max Caldas, Paul van Ass, Raoul Ehren en Eric Verboom aan bod.