De zoektocht naar Ye Jiao, een van de beste keepsters ter wereld

De Chinese keepster Ye Jiao was tijdens de Champions Trophy in Changzhou een sensatie en had meer recht op de prijs van Wereldkeepster van het Jaar dan winnares Maddie Hinch. Wie is Ye Jiao? Welk gezicht schuilt er achter haar keepershelm? Hockey.nl-redacteur Marco van Nugteren gaat in Changzhou naar haar op zoek. Maar in een stad waarin vrijwel niemand Engels spreekt, blijkt dat nog niet zo makkelijk.

Oranje-keepster Josine Koning hielp het Nederlands elftal afgelopen zomer met drie gestopte shoot-outs tegen Australië naar de wereldtitel. Maar toen ze in december de vraag kreeg of ze verwachtte genomineerd te worden voor de verkiezing van Wereldkeepster van het Jaar, antwoordde ze van niet. ‘Ik vind vooral de keepster van China supergoed.’

In de poulefase van de Champions Trophy in Changzhou speelde Argentinië thuisland China helemaal zoek. Alsof ze aaneengesloten met een mitrailleur schoten, zo vaak namen Las Leonas het vijandelijke doel onder vuur. Maar twaalf strafcorners, éénendertig cirkelpenetraties en vijftien schoten op doel waren niet genoeg het Chinese pantser te doorbreken. Ye Jiao capituleerde niet en China zegevierde met 2-0.

Vier dagen later keepte ze opnieuw een wereldpartij. Deze keer tegen Nederland, dat desondanks twee keer scoorde en met 2-1 won. Volkomen terecht werd Ye Jiao uitgeroepen tot beste keepster van het toernooi. Haar definitieve doorbraak op het wereldtoneel.

De keuze voor Maddie Hinch als Wereldkeepster van het Jaar was discutabel

Eind december werd Ye Jiao voor de eerste keer in haar carrière genomineerd voor de prijs van Wereldkeepster van het Jaar. Achter favoriet Rachael Lynch van Australië was ze outsider voor de zege. Maar hockey is in China geen grote sport. Bovendien is de toegang tot Twitter, Instagram en Facebook geblokkeerd en kregen de bewoners niets van de oproepen van de FIH op deze social media-kanalen mee om op Ye Jiao of een andere kandidaat te stemmen (al is het onduidelijk voor hoeveel procent de stemmen van het publiek precies meetelden).

De prijs ging niet naar Ye Jiao, maar voor de derde keer op rij naar Maddie Hinch. Een discutabele beslissing, omdat Hinch afgelopen jaar met Engeland slecht presteerde op het WK en bovendien de Champions Trophy vanwege een sabbatical liet lopen. Ye Jiao mag dan niet de rode loper-uitstraling van Hinch hebben, ze is het afgelopen jaar wel belangrijker voor haar ploeg geweest.

Wie is Ye Jiao? Hoe is het haar gelukt om toe te treden tot de wereldtop en ervoor te zorgen dat een Nederlandse sluitpost als Josine Koning tegen haar op kijkt? Welke weg heeft zij afgelegd om uit te kunnen blinken in een internationaal toernooi? En hoe bekend is ze in China? Om antwoord te krijgen op deze vragen, wilde ik haar deze week graag ontmoeten en interviewen in Changzhou, een paar dagen voorafgaand aan de Pro League-wedstrijd China-Nederland.

Ye Jiao strekt haar been uit om Kelly Jonker van de bal af te houden. Foto: Willem Vernes

‘U kunt contact opnemen met de teammanager, mister Wang Tong’

Mijn poging om Ye Jiao te spreken, begint op 19 februari met een e-mail naar de Chinese hockeybond. In het Engels schrijf ik dat ik op 27 februari in Changzhou arriveer om verslag te doen van de Pro League-wedstrijd China-Nederland van 3 maart en dat ik Ye Jiao graag zou willen interviewen.

Een dag later krijg ik een reactie. ‘Na aankomst kunt u contact opnemen met onze nationale teammanager, mister Wang Tong. Ik heb hem uw verzoek medegedeeld en hij zal proberen het interview te regelen. Hij is altijd bij ons team in Changzhou aanwezig. Ze trainen de hele dag in het hockeystadion. Ik weet zeker dat u hem zult ontmoeten wanneer u naar het stadion komt.’

Het lijkt me sterk dat ze de hele dag in het stadion zijn, maar we zullen zien.

Speuren op haar Wikipedia-pagina

Ye Jiao debuteerde in 2015 voor de nationale ploeg van China, maar werd pas een vaste waarde sinds 142-voudig international Li Dongxiao afgelopen jaar een slok koffie nam waarin het verboden middel sibutramine bleek te zitten. Li Dongxiao werd een jaar geschorst en Ye Jiao nam haar plaats in het doel over. Behalve de Champions Trophy speelde ze belangrijke toernooien als het WK en de Asian Games. Inmiddels staan 57 interlands achter haar naam.

Verder is er weinig over haar bekend. Van de eerste tien zoekresultaten op Google gaat er slechts één daadwerkelijk over haar: haar Engelstalige Wikipedia-pagina. Ze is 25 jaar, 1 meter 78 lang, weegt 66 kilogram, is keepster van het Chinese hockeyteam en heeft het WK in Londen gespeeld. Meer staat er niet op.

Ye Jiao tijdens de HWL Final in Brussel in 2017. Foto: Koen Suyk

Op zoek naar mister Wang Tong

27 februari. Ik ben aangekomen in Changzhou en loop het Wujin Hockey Stadium binnen. China is toch aan het trainen. Op het veld staan een stuk of dertig speelsters. Ik zie vier keepers met vier verschillende rugnummers, maar geen van heeft 32. Ye Jiao is er blijkbaar niet.

In de dug-out staat een Chinese man.
‘You speak English?’ vraag ik.
Hij schudt zijn hoofd.
Met mijn beste Chinese accent opper ik voorzichtig: ‘Mister Wang Tong?’
Hij wijst naar iemand verderop, een man van hooguit 30 jaar.

Dat moet hem zijn. Ik loop naar hem toe.
‘Mister Wang Tong?’ zeg ik opgetogen.
Hij kijkt me niet begrijpend aan.
‘Mister Wang Tong?’ herhaal ik, nu twijfelend.
Hij wenkt dat ik mee naar binnen moet komen. In de gang van het stadion wijst hij naar een deur.

Hij denkt dat ik naar de wc moet.

Ik pak mijn smartphone erbij en zet de vertaalapp aan. Ik zeg in de microfoon van mijn telefoon dat ik naar de manager van het Chinese team op zoek ben en laat de vertaling in Chinese tekens aan de man zien. Na het lezen daarvan begint hij terug te praten. Op mijn telefoon verschijnt de vertaling: ‘Het is niet China dat nu aan het trainen is. Dit is Zuid-Korea.’

Links Ye Jiao, rechts haar voorgangster Li Dongxiao, die een jaar is geschorst vanwege gebruik van het verboden middel sibutramine. Foto: Koen Suyk

Gevonden: het hotel waarin Ye Jiao verblijft

Tien minuten later loop ik het hotel binnen dat naast het hockeystadion ligt. Tijdens de Champions Trophy in november verbleef de Chinese nationale ploeg hier. Misschien nu ook wel. Ik heb geluk, want via de baliemedewerkster en de vertaalapp kom ik erachter dat de Chinese ploeg hier inderdaad verblijft. Als ik de baliemedewerkster vraag naar mister Wang Tong, pakt ze de telefoon en belt ze iemand.

Even later verschijnt er iemand in de lobby. Het is een Chinese vrouw van een jaar of 22. Geen mister Wang Tong dus. Het is ook Ye Jiao niet. De vrouw stelt zich voor als Vionna en spreekt redelijk Engels, maar niet fantastisch. Ze zegt dat mister Wang Tong momenteel in Beijing verblijft.

Als ik haar uitleg dat ik Ye Jiao graag wil interviewen, vertelt ze dat ze de tolk van het team is en wil helpen met vertalen, omdat Ye Jiao geen Engels spreekt. Ze moet alleen aan de coach vragen of het mag en zo ja, wanneer. We wisselen elkaars contactgegevens uit, nemen afscheid en ik ga terug naar mijn hotel.

’s Avonds krijg ik een bericht van haar via WeChat, een app vergelijkbaar met een combinatie van WhatsApp, Facebook en Twitter. ‘Morgenochtend half 11?’

Tijdens het interview vertaalt Vionna (links) de woorden van Ye Jiao.

Ye Jiao geeft me een lichte handdruk en zegt: ‘Nĭ hăo’

De volgende dag, 28 februari, half 11. Samen met Vionna komt er een jonge Chinese vrouw de lobby van hotel binnengelopen. Het is Ye Jiao. Over haar blauwe trainingspak draagt ze een donkere jas met in het klein de vlag van China op haar borst. Ze knikt kort met haar hoofd, een teken van begroeting in China.

Ik steek mijn hand uit. Ze geeft me een lichte handdruk en zegt: ‘Nĭ hăo’.
Vionna begint alvast met vertalen: ‘She says hello’.

Ye Jiao is introvert, zoals de meeste Chinezen, maar niet mensenschuw

We gaan zitten: Ye Jiao en Vionna met z’n tweeën naast elkaar op de bank, ik op een stoel. Ye Jiao maakt een ontspannen indruk. Ze is introvert, zoals de meeste Chinezen, maar niet mensenschuw. Ze heet me welkom in Changzhou en bedankt me dat ik helemaal uit Nederland hiernaartoe ben gevlogen.

Dan begint het interview. Het ritueel is elke keer hetzelfde: ik stel een vraag in het Engels en Vionna vertaalt het naar het Chinees. Ye Jiao geeft antwoord in het Chinees en Vionna vertaalt het naar het Engels. Wat me opvalt is dat Ye Jiao me iedere keer recht in mijn ogen aankijkt als ze aan het woord is en niet rechtstreeks met Vionna praat, ook al weet ze dat ik geen woord begrijp van wat ze zegt. Een teken van respect, denk ik.

We beginnen met de prijs van Wereldspeelster van het Jaar. Vionna vertaalt dat Ye Jiao trots op haar nominatie was en dat ze niet baalde toen ze de award niet won. Ze zegt dat ze waarschijnlijk niet goed genoeg was en te veel fouten heeft gemaakt. Tijdens de Champions Trophy speelde ze goed, maar tijdens het WK en de Asian Games minder, vertaalt Vionna.

Best GK went to China’s Ye Jiao!
Congratulations 🎊
Wanglibao #HCT2018 China pic.twitter.com/sxBLmzbqfP

— International Hockey Federation (@FIH_Hockey) November 25, 2018

‘Toen ze begon met hockeyen, had ze er nog nooit van gehoord’

Dan vraag ik hoe oud Ye Jiao was toen ze begon met hockeyen. Twaalf of dertien jaar, blijkt. Op school moest iedereen een sport kiezen. De meesten kozen voor voetbal of basketbal. Ye Jiao koos voor hockey. ‘Ze had er nog nooit van gehoord.’

Waarom koos ze dan toch voor hockey als ze er nog nooit van had gehoord, vraag ik.
‘Omdat ze werd gevraagd.’
Gevraagd door wie?
‘Door de coach van het provinciale team.’
Begon ze meteen in het provinciale team dan?
‘Nee, ze is begonnen in het schoolteam.’
Maar waarom koos ze dan voor hockey?
‘Omdat ze werd gevraagd.’

Het begint al snel een verwarrend gesprek te worden, waarin de taalbarrière ook met behulp van Vionna als tolk niet helemaal doorbroken wordt. Vionna verontschuldigt zich en zegt dat ze pas net aan deze baan begonnen is en niets van hockey weet. De Champions Throphy kent ze niet. ‘She’ vertaalt ze steeds als ‘he’. De vraag of Ye Jiao wel eens herkend wordt op straat begrijpt ze niet. Of misschien begrijpt ze hem wel, maar twijfelt ze omdat ze zich niet kan voorstellen dat er plekken op de wereld zijn waar hockeysters herkend worden. Dat kan ook.

Ye Jiao tijdens Nederland-China op het vierlandentoernooi in Breda in 2018. Foto: Koen Suyk

Is Maddie Hinch haar idool? Of bedoelt ze iemand anders?

Gevraagd naar haar idool noemt Ye Jiao de keepster van Groot-Brittannië. ‘Niet deze, maar de vorige.’ Ze heeft het over ‘de Britse keepster van de Olympische Spelen van 2008 en 2016’. Maddie Hinch keepte in 2016, maar niet in 2008. Haar naam zegt Ye Jiao niets.

Het blijft een verwarrend gesprek. Duidelijk wordt wel dat Ye Jiao zich als dertienjarige na één trainingsweek omschoolde tot keepster ‘omdat ze het cool vond om een helm en legguards te dragen’. Ze trainde iedere doordeweekse dag van half 5 tot half 7, na de lessen. Na drie maanden werd ze opgeroepen voor het provinciale team en na drie jaar schoof ze door naar het nationale jeugdteam. In 2015 debuteerde ze voor de A-selectie. Inmiddels heeft ze de universiteit afgerond en is ze fulltime met hockey bezig.

Blijft de vraag over waarom ze voor hockey koos als ze er nog nooit van had gehoord. Haar antwoord is nu duidelijker. ‘Omdat ze andere leerlingen had zien hockeyen.’

Dan moet Ye Jiao gaan trainen. Vionna vertaalt haar laatste woorden van dit interview. Deze keer kan er geen misverstand over bestaan. ‘Ze heeft nooit spijt van haar keuze voor hockey gehad. Het heeft haar leven enorm verrijkt. Ze had nooit verwacht dat ze zo ver zou komen. Nu was ze bijna tot beste keepster ter wereld uitgeroepen. Volgend jaar wil ze die prijs wel winnen.’