Josine Koning: ‘Shoot-outs belangrijkste moment uit mijn carrière’

Drie gestopte shoot-outs betekenden dit jaar de definitieve doorbraak van Josine Koning op het wereldtoneel. In de halve finale tegen Australië op het WK in Londen trad de keepster van Den Bosch (23) uit de schaduw van Anne Veenendaal, die voorheen vaak een streepje op haar voor had. Trots kijkt Koning terug op het belangrijkste moment uit haar carrière, waarin ze Oranje naar de WK-finale loodste.

Drie kwartier zijn er verstreken als Koning in het restaurant in Utrecht zegt: ‘Jeetje, ik zit weer helemaal in het moment. Het gevoel is terug. De focus. De gretigheid om te winnen. De tunnelvisie op de bal. Ik krijg er helemaal de kriebels van.’

Ze waant zich weer even in het doel in de Engelse hockeytempel, de plek waar ze zich in de hectiek van het moment afsloot voor de tienduizend luidruchtige supporters op de tribunes. Negen shoot-outs lang – vijf van Nederland, vier van Australië – leefde ze in haar eigen wereld. Als enige in het stadion kreeg ze de tussenstand niet mee. Minutenlang hield ze één en dezelfde gedachte vast. De volgende shoot-out mocht er niet in. Voor geen goud.

Ze neemt een slok van haar gemberthee. ‘Ik denk er nog wel eens aan terug en ik praat er nog wel eens over, maar nooit zo lang als nu. Ik krijg hier zoveel energie van dat ik spontaan zin heb om te keepen.’

Spiekbriefje op haar bidon

Het was voor Koning de eerste keer in Oranje dat ze shoot-outs voor de kiezen kreeg. Een paar uur voor dit interview zocht ze de beelden op. Ze herinnerde zich hoe vaak ze wel niet op haar bidon keek, waarop een spiekbriefje was geplakt met daarop de mogelijke voorkeuren van de Australische shoot-out-neemsters. Ze dacht ook aan een foto die was gemaakt na de beslissende shoot-out van Lidewij Welten, die Oranje naar de finale schoot. Het is de foto hieronder.

Eva de Goede en Josine Koning rennen juichend naar elkaar toe na het bereiken van de WK-finale. Foto: Koen Suyk

Koning was zó in trance dat ze niet door had dat Oranje had gewonnen

Voor Koning staat de foto symbool voor de trance waarin ze was. Ze vertelt dat het even duurde voor ze in de gaten kreeg dat ze had gewonnen. ‘Ik had nog nooit meegemaakt dat ik zó gefocust was. De tussenstand ging totaal langs me heen. Ik was alleen gefocust op de volgende shoot-out die ik moest stoppen. Nadat Lidewij de bal erin had geschoten, liep ik stoïcijns naar het doel toe. Opeens zag ik iedereen op Lidewij afstormen. Toen besefte ik pas dat we hadden gewonnen.’

‘Eva (de Goede, red.) kwam naar me toe gerend. Op de foto zie je dat ik m’n helm nog draag en m’n stick en m’n bidon nog vast heb. Normaal gesproken zijn dat de dingen die je meteen van je af gooit. Maar zelfs daar was ik nog niet aan toe gekomen. Ik was pas een fractie van een seconde uit mijn trance.’

Koning werd voor de camera van de NOS gesleurd, dat midden in een live-uitzending zat. Verbouwereerd stond ze verslaggever Jeroen Stomphorst te woord. Het interview was te zien in honderdduizenden huiskamers, waarin nagelbijtend met Oranje was meegeleefd.
‘Ik weet niet wat ik moet zeggen. Ik weet niet eens hoeveel shoot-outs ik heb gepakt,’ zei Koning, nog altijd met stomheid geslagen. Haar lichaam stond nog steeds in de vijfde versnelling. Ze sprak gehaast. Haar stem sloeg over.
‘Dit is te gèèèk.’

Josine Koning bereidt zich voor op de shoot-outs. Foto: Koen Suyk

Bijna vijf maanden later is het interview een van de eerste dingen die Koning te binnen schiet als ze terugdenkt aan de thriller tegen Australië. ‘Als ik de beelden van dat interview terugzie, schiet ik altijd in de lach. Ik was sprakeloos. Ik moest vertellen wat ik had gedaan, maar wist niet eens hoeveel shoot-outs ik had gestopt. Ik stond nog steeds te shaken.’

De concurrentiestrijd met Anne Veenendaal

Vanzelfsprekend was het niet dat op zo’n belangrijk moment de plek onder de lat voor Koning was – en niet voor Anne Veenendaal. Voorheen was Koning vaak tweede keepster, achter haar concullega van Amsterdam. Op de grote toernooien keepten ze in de poulefase vaak allebei een helft. Maar vanaf de knock-out-rondes moest Koning – op de HWL Final in Nieuw-Zeeland na, toen Veenendaal geblesseerd was – haar plek in het doel afstaan en vier kwarten lang vanaf de bank toekijken. Dat was niet wat ze wilde. Ze ging met zichzelf aan de slag. Ze werd fitter, trainde haar voetenwerk en kroop meer en meer naar Veenendaal toe.

Het niveauverschil werd zo klein dat tijdens het WK de keuze voor de eerste keepster lang uitbleef. Pas op de dag voor de kwartfinale tegen Engeland kwam er duidelijkheid. Bondscoach Alyson Annan vertelde Koning in een één-op-één-gesprek dat ze het zó moeilijk vond dat ze niet kon kiezen. Ze koos voor allebei. Veenendaal kreeg de eerste helft, Koning de tweede helft, zodat ze nog warm is bij eventuele shoot-outs, die ze ook mag doen. Op trainingen was gebleken dat Koning daar beter in was dan Veenendaal.

‘De keuze van Alyson voelde voor mij als winst’

De keuze voor allebei was eigenlijk een keuze voor Koning, die werd beloond voor haar geduld en haar ontwikkeling de maanden daarvoor. ‘Normaal gesproken zou ik vanaf de kwartfinale niet meer in beeld zijn. Maar ik heb een proces ondergaan om ervoor te zorgen dat ik toch kans op speelminuten zou maken. Daarom voelde deze keuze van Alyson voor mij als winst. Ik had de stap gezet die ik wilde. Bovendien vond ik het fijn dat Anne en ik vanaf dat moment even niet meer in een concurrentiestrijd waren verwikkeld. Samen gingen we die gouden plak pakken.’

Keepsters Anne Veenendaal en Josine Koning gebroederlijk naast elkaar op een training van Oranje tijdens het WK in Londen. Foto: Koen Suyk

Zeven minuten voor tijd liet Koning een houdbare bal door

Vrijwel de hele wedstrijd domineerde Oranje, dat op jacht naar een plek in de finale was. Maar keer op keer stond de Australische keepster Rachael Lynch in de weg. Nederland kwam niet verder dan een 1-0 voorsprong, waardoor Australië in de wedstrijd bleef. Zeven minuten voor tijd sleepte Georgina Morgan uit een strafcorner de gelijkmaker binnen. Ze pushte de bal laag in de hoek, aan de stickkant van Koning, die er met haar handschoen nog net aan zat. Ze had ‘m kunnen hebben, wist ze zelf ook.

Het had zomaar gekund dat Koning in die teleurstelling was blijven hangen. Dat ze met minder zelfvertrouwen de shoot-outs was ingegaan dan Lynch, die een wereldpartij keepte. Maar dat gebeurde niet. Koning putte er juist kracht uit. ‘Het was geen blunder, maar wel een houdbare bal. Ik kreeg nu opeens de kans mijn fout te herstellen. Een kans die je normaal gesproken als keepster niet krijgt. Na het vierde kwart was het eerste dat ik tegen mezelf zei: niet meer aan die goal denken. Wij waren de hele wedstrijd zo veel beter dan Australië. We móchten niet verliezen. Dat gaat ons niet gebeuren, dacht ik alleen maar. Het voelde als onrecht.’

Van tevoren was er met Koning besproken waar ze behoefte aan had als er shoot-outs zouden komen

Na het laatste fluitsignaal staken de Oranje Dames de koppen bij elkaar, om de reguliere speeltijd af te sluiten. Koning pakte haar verlengde stick uit de dug-out en haar bidon met het spiekbriefje. Van tevoren was er met haar besproken waar ze behoefte aan had als er shoot-outs zouden komen. Ze wilde vooral met rust gelaten worden, had ze gezegd. Ze moest zo snel mogelijk in haar focus komen. In haar eentje liep ze naar het doel.

Josine Koning in actie tijdens de shoot-outs tegen Australië. Foto: Koen Suyk

Koning deed iets dat ze nog nooit had gedaan: ze gleed naar de bal

Kristina Bates nam de eerste Australische shoot-out. Koning begon niet goed. Ze sprintte te snel haar doel uit. Bates draaide naar haar backhand en schoot raak. ‘Dat was balen, maar we hadden nog niet verloren. Ik hoefde er maar één of twee te stoppen, want m’n teamgenoten zouden er sowieso drie of vier maken. Daar vertrouwde ik op.’

De volgende shoot-out was van Brooke Peris. Koning stelde zich bewust helemaal in de hoek van het doel op, de hoek van haar stickkant. Ze gaf Peris alle ruimte om de bal in te gaan flatsen. Schijnruimte, want toen ze zag dat Peris in de val liep en inderdaad dreigde te flatsen, gleed ze met haar voeten naar de bal, als een voetballer die een sliding maakt. Iets dat ze nog geen enkele keer in haar carrière had gedaan. Zelfs niet tijdens een training. Het was een redding uit het boekje. Peris flatste de bal tegen haar legguards aan.

Op zo’n belangrijk moment als de halve finale van het WK ga je altijd terug naar je voorkeur. Daarom wist ik dat Peris zou flatsen.

‘Ik deed het op intuïtie. Opeens lag ik op de grond. Dat doe ik normaal nooit. Op een training ben ik bang dat degene die de shoot-out neemt op het laatste moment toch niet flatst, maar snel iets anders doet. Want je bent aan het trainen. Dan probeer je iets uit. Maar op zo’n belangrijk moment als de halve finale van het WK ga je altijd terug naar je voorkeur. Daarom wist ik dat Peris zou flatsen. En daarom kon ik met een gerust hart gaan liggen.’

Kaitlin Nobbs was de volgende. Carlien Dirkse van den Heuvel en Margot van Geffen hadden hun shoot-outs gemist. Het stond 1-1, de druk op Koning steeg. Nobbs dribbelde op haar af en draaide haar rug naar haar toe. Ze koos voor de turn, misschien wel de moeilijkst verdedigbare techniek. Koning bleef met haar scherpe paar ogen naar de bal kijken. Nobbs maakte de langverwachte draai. En Koning zette haar linkervoet tegen de bal. Ze kwam als winnaar uit de strijd. De bal rolde over de achterlijn.

Karri McMahon wordt door Josine Koning teruggedrongen. Foto: Koen Suyk

Normaal gesproken juich ik niet als ik een redding heb verricht. Maar nu deed ik het wel.

Xan de Waard scoorde de 2-1 voor Nederland. Karri McMahon was de vierde shoot-out-neemster van Australië. Ze ging naar haar backhand. Liggend op de grond duwde Koning de bal met haar stick een paar meter van zich af. Vliegensvlug veerde ze weer overeind. McMown sloeg uit de draai op doel. Een laag schot, door de benen van Koning. ‘Ik hoorde het publiek achter me juichen. Dat kon twee dingen betekenen. Dat hij zat, of dat hij niet zat. Gelukkig zag ik toen m’n teamgenoten juichen.’

Ze stak haar vuist in de lucht. Voor de derde keer, net als na haar twee eerdere reddingen. ‘Normaal gesproken juich ik niet als ik een redding heb verricht. Maar nu deed ik het wel. Een heel kort vuistje in de lucht. Dat is helemaal niks voor mij.’

Wie van de twee gaat er keepen op de Olympische Spelen van Tokio?

Op het moment dat Lidewij Welten de laatste shoot-out van Nederland door de benen van Lynch schoot, was de finale bereikt. Koning was de held van Oranje. ‘Dit was het belangrijkste moment uit mijn carrière.’

Een moment dat haar voorlopig op pole position zet richting de Olympische Spelen van Tokio, waarvoor waarschijnlijk één keepster wordt geselecteerd. ‘In principe is het nu in mijn voordeel dat ik nu een goede shoot-out-serie heb gekeept, dat klopt. Maar elk toernooi is een selectiemoment. Als ik de beste ben in shoot-outs, maar niet in normaal keepen, dan ga ik niet naar Tokio. Zo simpel is het. Bovendien betekent het niet dat ik altijd de beste in shoot-outs blijf. Tijdens het WK was ik beter en kreeg ik het vertrouwen, maar de volgende keer kan het weer anders zijn. Dat is het spannende aan de concurrentiestrijd tussen Anne en mij. We moeten altijd scherp zijn. Eén misstap en Anne is me weer voorbij.’