Vijftien jaar later doet haar ontslag bij Sonja Thomann nog altijd pijn

In de serie ‘Aan de kant gezet’ blikken coaches terug op hun ontslag of hun contractopzegging door hun club. Deze week Sonja Thomann, die in 2007 midden in de play-outs werd ontslagen als coach van Klein Zwitserland Heren 1. Zij noemt haar ontslag een traumatische ervaring. ‘Wanneer er anders met mij was omgesprongen, had ik er minder littekens aan over gehouden.’

Achtvoudig landskampioen Klein Zwitserland koerst in het seizoen 2006/2007 ondanks de aanwezigheid van Australische en Indiase internationals Grant Schubert, Gagan Ajit Singh en Dilip Turkey af op degradatie. Na een moeizaam jaar is de ploeg veroordeeld tot het spelen van play-outs (best of three), waarin het de eerste wedstrijd tegen dorpsclub Voordaan meteen verliest. Toch heeft coach Sonja Thomann goede hoop dat haar ploeg een dag later de schade repareert.

Nietsvermoedend verlaat ze na het afronden van de nabespreking de kleedkamer, wanneer ze op weg naar haar auto nog snel even staande wordt gehouden door het bestuurslid tophockey. Zij heeft een mededeling voor haar. Dit was haar laatste wedstrijd als coach van Klein Zwitserland. Morgen zit er iemand anders op haar plaats op de bank. Contact hebben met de spelers is vanaf nu niet meer toegestaan. Het clubhuis van Klein Zwitserland is per direct verboden terrein.

Sonja Thomann als coach van Klein Zwitserland. Foto: KNHB/Jeroen van Bergen

Thomann werd de toegang tot het clubhuis ontzegd

Die zaterdagmiddag maakt Thomann kennis met de harde wetten die kunnen gelden in de topsport. Het ene moment is ze nog coach van Klein Zwitserland, het andere moment wordt ze als oud vuil aan de kant gezet. Spelers met wie ze een half uur daarvoor nog op het veld heeft gestaan, mag ze plotseling niet meer zien. Ze mag niet eens de kleedkamer in om nog snel even afscheid van hen te nemen. Verbijsterd en verward stapt Thomann in haar auto en rijdt ze alsnog naar het complex van Klein Zwitserland toe. Daar wordt haar de toegang tot het clubhuis ontzegd. Spelers die iets tegen haar willen zeggen, zijn gedwongen om zelf naar buiten te komen, omdat de coach met wie ze vier jaar lang hebben samengewerkt niet meer naar binnen mag.

Een dag later twijfelt de Duitse oud-hockeyster wat ze moet doen. Thuisblijven, of toch naar de wedstrijd gaan kijken? Ze volgt haar instinct. Ze trekt haar jas aan en fietst naar Klein Zwitserland toe. In plaats van in de dug-out neemt ze deze keer plaats achter de boarding. Als een toeschouwer moedigt ze haar spelers aan. Klein Zwitserland verslaat Voordaan en dwingt een derde wedstrijd af, die drie dagen later wordt verloren. Het schokeffect blijft uit. Voor het eerst sinds de oprichting van de club degradeert KZ uit de Hoofdklasse.

Ik wilde mijn jongens niet in de steek laten. Ik mocht dan wel ontslagen zijn, Klein Zwitserland Heren 1 voelde nog steeds als mijn team

‘Voor mij kwam mijn ontslag uit de lucht vallen’, blikt Thomann terug. ‘We draaiden een moeizaam seizoen, maar na afloop van de reguliere competitie hadden we drie weken de tijd om ons voor te bereiden op de play-outs. Ik had niet verwacht dat ik vervolgens nog ontslagen zou worden. Dat kwam keihard binnen. Zo snel kon ik dat niet helemaal verwerken. Met pijn in mijn hart ben ik naar de club gefietst om die wedstrijd te kunnen zien. Ik dacht: over mijn lijk dat ik bij de belangrijkste wedstrijd van het seizoen mijn gezicht niet laat zien. Ik wilde mijn jongens niet in de steek laten. Ik mocht dan wel ontslagen zijn, Klein Zwitserland Heren 1 voelde nog steeds als mijn team.’

Sonja Thomann was van de zomer 2017 tot en met november 2018 coach van de vrouwen van HDM. Foto: Willem Vernes

Vijftien jaar later doet haar ontslag nog altijd pijn

Natrappen is niet wat Thomann in dit interview wil doen. Klein Zwitserland is voor haar verbonden aan mooie herinneringen. Ze heeft er vier jaar lang met plezier gewerkt. Hoogtepunt was haar derde seizoen, waarin vanwege het vertrek van internationals Taeke Taekema en Geert-Jan Derikx de verwachtingen laag gespannen waren, maar toch knap de vijfde plek werd gehaald.

Toch is haar avontuur aan de Klatteweg onlosmakelijk verbonden met die bewuste dag in Groenekan. Het is inmiddels vijftien jaar geleden dat de zwartste dag uit haar trainersloopbaan plaatsvond. Toch raakt het ontslag haar nog steeds. Een paar minuten na afloop van ons telefonisch interview stuurt ze ons een voicebericht. Daarin zegt ze: ‘Ons gesprek heeft meteen weer iets in me los gemaakt.’

Wat haar vijftien jaar later nog altijd steekt, is vooral de manier waarop ze aan de kant werd gezet. Hard en gewetenloos, nadat ze zich vier jaar lang met ziel en zaligheid voor de club had ingezet.

Het voelde alsof ik na jaren keihard werken werd afgedankt

‘Ik kan me best voorstellen dat een club uit angst om te degraderen de coach ontslaat, zeker een club met de historie van Klein Zwitserland. Maar ik voelde me ontzettend machteloos. In die vier jaar had ik ook veel goeds voor de club gedaan. Zeker in dat laatste seizoen, waarin de resultaten tegenvielen, stopte ik steeds meer energie in de club, in de hoop dat ik het tij kon keren. Ik stond in die periode dusdanig onder stress dat ik ’s nachts alleen nog kon slapen als ik slaapmiddelen had genomen.’

‘Vervolgens krijg je te horen dat je op non-actief wordt gezet, het clubhuis niet meer in mag en het verboden is om contact met de spelers te hebben. Zonder dat er overleg met de spelers is geweest. Zonder dat daar het woord sorry bij wordt gezegd. Het voelde alsof ik na jaren keihard werken werd afgedankt. De mededeling dat ik ontslagen was, bleek bovendien mijn laatste contact met de club. Nooit is me daarna gevraagd hoe het met me ging. Dat heeft me verschrikkelijk veel pijn gedaan.’

Sonja Thomann troost Floris Benschop na het mislopen van de play-offs met Cartouche. Foto: Willem Vernes

Twee jaar lang heb ik geprobeerd hockeyvelden zoveel mogelijk te vermijden. Zó lang duurde het uiteindelijk voordat ik weer van de sport ging houden.

Thomann noemt haar ontslag een traumatische ervaring. Vanaf haar tiende stond haar leven in het teken van hockey. Plotseling wilde ze de sport zoveel mogelijk uit haar leven verbannen. Hockey was een ex geworden die ze niet meer wilde zien.

Zelfs langs de lijn bij wedstrijden van haar oudste zoon in de jeugd van HDM voelde ze een steen in haar maag. Als hij een uitwedstrijd speelde tegen Klein Zwitserland, bleef ze thuis. Terugkeren naar de plek waar ze de grootste kras van haar trainersloopbaan opliep, zou haar te veel pijn doen.

‘Hoe moeilijk ik het ook vond tegenover mijn zoon, ik kon het niet opbrengen om bij hem te gaan kijken als hij op Klein Zwitserland speelde. Ik wilde niet aan die periode herinnerd worden. Dat deed me te veel pijn. Elke keer als ik in de buurt van een hockeyveld kwam, sprong er een wond open. Twee jaar lang heb ik geprobeerd hockeyvelden zoveel mogelijk te vermijden. Zó lang duurde het uiteindelijk voordat ik weer van de sport ging houden. Pas zes jaar na mijn ontslag durfde ik het aan om weer hoofdcoach te worden [bij Cartouche]. Pas toen was mijn wond eindelijk geheeld. Als hij überhaupt ooit helemaal geheeld is’, vertelt Thomann, die bij Cartouche en later als coach HDM het hockeygeluk hervond.

Sonja Thomann als coach van Klein Zwitserland. Foto: KNHB/Jeroen van Bergen

Wanneer er anders met mij was omgesprongen, had ik daar minder littekens aan over gehouden

Thomann zegt dat ze dit openhartige interview wilde geven omdat ze vindt dat er meer aandacht moet komen voor wat het met een coach doet als die plotseling uit een team wordt gerukt. ‘Als een club zo’n ingrijpende beslissing neemt, is er vaak te weinig nazorg voor degene die ontslagen wordt. Wanneer er anders met mij was omgesprongen, had ik daar minder littekens aan over gehouden. Dat durf ik wel te stellen. Een coach wordt bijna nooit tot in het diepste van zijn ziel gehoord.’

Input voor deze serie? Mail naar marco@hockey.nl.

Lees ook

• Zijn ontslag bij Oranje-Rood veranderde het leven van Stefan Duyf