‘De moeilijke kwestie’

Het hockey heeft veel te danken aan het voetbal. Zo ook de scheidsrechter. Oorspronkelijk probeerden de aanvoerders tijdens een voetbalwedstrijd onenigheid op het veld samen op te lossen. Omdat dit niet altijd naar ieders genoegen verliep, is de scheidsrechter in het leven geroepen. Tegen de tijd dat hockey in de huidige vorm ontstond, was de scheids al een ingeburgerd fenomeen. Toch zou de jonge hockeybond begin 20e eeuw het scheidsrechtersvraagstuk  ‘de moeilijke kwestie’ noemen. Het bleef lange tijd een zorgenkindje.

Gesteggel rondom de scheids

Een van de redenen dat de hockeybond überhaupt in het leven wordt geroepen is het gesteggel rondom de scheidsrechters. De jonge hockeyclubs in Nederland geven de verantwoordelijkheid voor het regelen van een scheids maar wat graag uit handen aan de bond. De bond bepaalt op zijn beurt dat het thuisspelende team de arbiter moet leveren en meldt dat bij voorkeur wordt gekozen voor ‘een speler van een der Vereenigingen, die niet aan de wedstrijd deelneemt’. Het kon dus voorkomen dat dat niet lukte en een van de spelers ook de wedstrijd moest fluiten. Op zijn zachtst gezegd geen ideale situatie. Bovendien ligt hiermee de verantwoordelijkheid voor het leveren van een arbiter nog steeds grotendeels bij de clubs.

Alleen heren mogen scheidsrechteren

Met de groei van de competitie en de problemen rondom partijdige scheidsrechters, ziet de bond al gauw in dat het eigenlijk een arbitercorps moet zien te vormen. Om die reden krijgen scheidsrechters al vanaf 1903 hun reiskosten én verblijfskosten vergoed door ‘de ontvangende club’. Maar de zo gewenste grootse toestroom van arbiters blijft uit. Enige discriminatie is de hockeyers uit die tijd ook niet vreemd. Hoewel de nood hoog is, wil men liever geen fluitende dames hebben. Wegens een vermeende stortvloed aan klachten wordt in 1911 bepaald dat Eerste Klasse-wedstrijden alleen ‘door een heer gescheidsrechterd mogen worden’. In 1916 staan er 24 van die heren op de arbiterlijst van de KNHB. Bij lange na niet genoeg om alle wedstrijden in de competitie te fluiten.

‘Een der meest actuele vraagstukken’

Als Nederland in 1926 voor het eerst een interland speelt tegen België, blijkt al gauw dat de bond vergeten is ook een scheidsrechter mee te vragen naar Antwerpen. Jonkheer Hooft Graafland – die eigenlijk aanwezig is als toeschouwer – wordt ter plekke gevraagd als scheidsrechter op te treden. Het zal zijn eerste en enige wedstrijd als internationaal arbiter zijn. Wellicht dat dit de welbekende druppel was, maar in 1927 besluit de bond dat het anders moet met die scheidsrechters. Zeker met het oog op het feit dat vanaf dat moment in de hoogste klasse bij iedere wedstrijd eigenlijk twee scheidsrechters aanwezig moeten zijn.

De bond betitelt de ‘groote vraag naar goede scheidsrechters’ als ‘een der meest actuele vraagstukken’ voor de sport. In 1927 wordt, 29 jaar na oprichting van de bond, eindelijk besloten korte metten te maken met het arbiterprobleem door de oprichting van de scheidsrechterscommissie: ‘Het spelen onder goede scheidsrechters is van groot belang te achten voor de ontwikkeling van het hockeyspel in ons land’.

Bezwaar maken per post

Drie jaar later wordt de scheidsrechterscommissie omgedoopt tot technische commissie. Er wordt dan ook een protestcommissie in het leven geroepen. Tot die tijd moest je je protesten tegen besluiten van je scheids schriftelijk indienen bij het bondsbestuur. Met de protestcommissie worden protesten sneller afgehandeld. Maar het idee dat je je bezwaar tegen een genomen beslissing in de derde helft op papier moet zetten en daarna op de bus moet doen, is voor veel huidige hockeyers een enorme ver-van-hun-bed-show.

#scheidsbedankt

Ondanks de verwoede pogingen van de bond is het werven van voldoende scheidsrechters eigenlijk nooit helemaal opgelost. En dat terwijl de scheids zo onmisbaar is voor het hockey. Om al die mannen en vrouwen te bedanken die de nobele taak van het fluiten op zich nemen, begint op 3 oktober de Week van de Scheidsrechter. Wil jij jouw scheids laten weten dat je het waardeert dat hij of zij komt fluiten? Tweet jouw bedankje dan met de hashtag #scheidsbedankt.