Potje squash om boycot Olympische Spelen van 1956 te verwerken

Het Internationaal Olympisch Comité maakte dinsdag bekend dat de Olympische Spelen in Tokio een jaar worden uitgesteld. Nooit eerder is het grootste sportevenement uitgesteld. De Spelen werden wel een aantal maal afgelast, zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1956 maakt de Oranje-ploeg zich klaar voor vertrek naar Melbourne, maar besluit Nederland tot een boycot.

‘Heren, we gaan niet.’ Vier woorden, uitgesproken door bondscoach Rein de Waal, komen keihard aan bij de Nederlandse hockeyheren. Het is drie dagen voordat de ploeg met het vliegtuig afreist naar het Australische Melbourne, waar in 1956 de zestiende editie van de olympische zomerspelen wordt gehouden.

Russische inval in Hongarije

Het Nederlands Olympisch Comité (NOC) heeft besloten geen Nederlandse atleten te laten deelnemen aan het grootste sportevenement ter wereld vanwege de inval van de toenmalige Sovjet-Unie in het tegen het communisme protesterende Hongarije. Het is voor het NOC de reden Melbourne te boycotten. Een hard gelag voor onder meer de hockeyheren, ook omdat Hongarije en de Sovjet-Unie wel naar Australië afreizen.

In de kantine van het Olympisch Stadion in Amsterdam waar de Nederlandse hockeyselectie bij elkaar is voor een maaltijd heerst ongeloof na de woorden van De Waal. Het is een boodschap die nauwelijks is te bevatten. Een olympische droom valt die avond genadeloos in duigen.

Vanaf het begin af aan vonden wij het een onzalige, impulsieve beslissing International Jan-Willem van Erven Dorens over Nederlands boycot Spelen 1956

‘Toen die beslissing tot ons doordrong, liepen de tranen over onze wangen. Woedend waren we, in staat om een ruit in te gooien. Er was niemand van het NOC om dat persoonlijk te vertellen. Dat besluit werd ons, zonder overleg, door de strot geduwd. Vanaf het begin af aan vonden wij het een onzalige, impulsieve beslissing. Als hockeyers waren we in de running om redelijk te presteren in Melbourne’, vertelt Jan-Willem van Erven Dorens in 2017 aan hockey.nl.

Oranjeheren trainen in de sneeuw. Vlnr: Bert Keulen, Koot Engel, Wim de Beer, Jan Gielen, Jos Terlingen, Freddie Hooghiemstra, Lau Mulder, Dick Loggere, Han Drijver en Chris Berger (conditietrainer). Foto: KNHB

Na brons in Londen (1948) en olympisch zilver in Helsinki vier jaar later heeft Oranje voor de Spelen in Australië zijn zinnen gezet op de hoofdprijs: goud. Niet eerder heeft het Nederlands elftal zich zo goed voorbereid op een internationaal titeltoernooi.

Internationals los van clubs

Het seizoen voorafgaand aan de Spelen van 1956 hebben de internationals zich op voorspraak van De Waal en met instemming van de bond afgescheiden van hun clubs. Volgens de bondscoach heeft Oranje in de aanloop naar de Spelen niet alleen voldoende aan een handvol interlands. De ‘Olympics’ spelen op zondag tegen ploegen uit Noord- en Zuid-Holland.

Daarnaast wordt de staf van het Nederlands team uitgebreid met een looptrainer, masseur en assistent-trainer. Twee keer in de week trainen de hockeyheren in het Amsterdamse Olympisch Stadion. Chris Berger verzorgt de conditietraining. De hoofdopzichter van het stadion won in 1934 in Turijn EK-goud op de 100 en 200 meter sprint. Op zaterdagmorgen verzorgt assistent Rex Norris de trainingen. Hij moet de ploeg vooral op technisch en tactisch gebied gaan scholen. In 1928 won Norris met India olympisch goud.

Goede resultaten

Het geloof mee te kunnen doen om de hoofdprijs in Melbourne wordt aangewakkerd door de goede resultaten. Oranje verliest sinds de zilveren medaille in Helsinki slechts vier van de 28 duels. In het kalenderjaar 1955 lijdt de ploeg slechts een nederlaag. Tegen India wordt met 3-0 verloren. In de serie van drie wedstrijden speelt Oranje ook twee keer gelijk tegen de Aziatische baltovenaars die sinds de Olympische Spelen van 1928 het alleenrecht hebben op de olympische titel.

Kortom, De Waal beschikt over een sterk team met spelers als Ab van Grimbergen, Hans Wagener, Jan Willem van Erven Dorens, Thom van Dijck en Han Drijver, die er ook al in 1948 en 1952 bij is. Dat geldt ook voor Henk Bouwman. De technische aanvaller is pas 22 als hij in actie komt in Londen. Vier jaar later maakt hij ook deel uit van de selectie, maar houdt blessureleed hem op de bank. Bouwman is dit keer blessurevrij en op de toppen van zijn kunnen.

Loggere

Boegbeeld van Oranje is Dick Loggere. De dan 35-jarige aanvoerder is de tactische denker van de ploeg en heeft al olympisch brons en zilver op zak. Hij oogt wat stijfjes, maar bezit een functionele techniek en is onverzettelijk. Zo schaatst hij vier keer de Elfstedentocht. In 1952 wordt hij verkozen tot beste spil, centrale middenvelder.

De openingsceremonie in Melbourne staat gepland voor 22 november, maar eind oktober begint het te borrelen in Hongarije, uitmondend in de Hongaarse Opstand. De opstand vangt aan als een vreedzame betoging van een groep studenten van de technische universiteit van Boedapest. Zij betuigen hun steun aan de inwoners van het Poolse Poznan waar in de zomer een opstand van fabrieksarbeiders met geweld is neergeslagen.

Hongaarse Opstand

Er sluiten zich steeds meer mensen aan bij de betoging in Hongarije. De sfeer slaat om als de groep aankomt bij het parlement. Daar worden symbolen van de Sovjet-Unie van de gebouwen gehaald. Zelfs het standbeeld van voormalig leider van de Sovjet-Unie Jozef Stalin wordt neergehaald. De betogers dringen het parlement binnen en dwingen de regering af te treden.

Imre Nagy, die een aantal jaar daarvoor nog uit de communistische partij is gezet, wordt het nieuwe staatshoofd. De rust keert terug in Hongarije, maar begin november vallen troepen van het Warschaupact het land binnen. De opstand wordt hardhandig neergeslagen en na vier dagen is het verzet gebroken. Nagy en zijn regering worden afgezet.

Besluit tot boycot

Op 6 november, twee dagen na de Russische inval, houdt het NOC een buitengewone ledenvergadering. Tijdens de vergadering is de boodschap van het Nederlands Olympische Comité duidelijk: Nederland moet zich terugtrekken van de Olympische Spelen, ‘omdat daaraan door het Sovjet-Russische Olympische Comité aangewezen beoefenaars zullen meedoen.’

Oranjeheren met vlnr: Koot Engel, Thom van Dijck, Gerrit Kristen, Han Drijver, Jan Willem van Erven Dorens, Lau Mulder, Wim de Beer, Hans Wagener, Jos Terlingen, Gerard Overdijkink en Dick Loggere (captain) Foto: KNHB/Jeroen van Bergen

Zelfs een telegram van het IOC doet het NOC niet van gedachten veranderen. Nederland stuurt geen atleten naar Melbourne. Daarnaast wordt besloten om een bedrag van honderdduizend gulden aan het getroffen Hongarije te doneren.

Streep door tournee

De reis van het grootste deel van de Nederlandse equipe, die uit zo’n negentig atleten zou bestaan, wordt geannuleerd. Ook dus voor de hockeyheren, die daarnaast ook een streep kunnen zetten door hun twee maanden durende tournee door India, Pakistan, Nieuw-Zeeland, Malakka (het Maleisisch schiereiland) en Egypte die de ploeg na de Spelen zou ondernemen.

‘Wij waren allemaal boos, maar De Waal was nog bozer dan de spelers. Het was zo’n enorme klap. We hadden de tickets al en we zeiden: we geven de tickets niet terug, we gaan toch. Maar dat werkte natuurlijk niet’, zegt Van Grimbergen in ‘De Verloren Spelen’. Samen met teamgenoot Van Dijck rijdt Van Grimbergen vervolgens naar Utrecht om te squashen. ‘We hebben de hele dag tegen dat kleine balletje geslagen om al onze frustratie kwijt te raken.’

Woede

De boosheid van de spelers richt zich met name op Hans Linthorst Homan, de toenmalige baas van het NOC. ‘Dat was en is de kwade genius. Hij en niemand anders heeft ons de droom ontnomen’, zegt Van Erven Dorens in ‘115 Jaar Nederland Hockeyland’.

De deceptie is enorm bij de selectie. Niet alleen bij De Waal, die verbitterd zijn functie neerlegt, maar met name bij Loggere komt de klap van de boycot hard aan. In de nadagen van zijn sportieve loopbaan verkeert hij in een bloedvorm. Melbourne moet de kroon op zijn carrière worden. Dat slotstuk komt er niet. Loggere speelt nog elf wedstrijden voor het Nederlands elftal en dan is het klaar. Met 85 interlands is hij op dat moment recordinternational. In ‘115 jaar Nederland Hockeyland’ zegt Loggere: ‘Psychologisch was ik kapot, ik kon het meer.’