1898: Haarlem verslaat Velsen in eerste bondswedstrijd

‘Mooi weer begunstigde den eersten bondswedstrijd, die met 12 tegen 1 goal door de Haarlemmers werd gewonnen.’ Het is de eerste zin van het verslag van het duel tussen Haarlem en Velsen. Bijna 122 jaar geleden wijdde het sporttijdschrift ‘Nederlandsche Sport, op pagina zeventien een klein artikel aan deze historische wedstrijd. Op zondag 6 november 1898 betraden beide teams in Heemstede het veld om de eerste competitiewedstrijd onder auspiciën van de hockeybond te spelen.

Op dat moment is de Nederlandsche Hockey- en Bandybond nog piepjong. Pas een maand voor de afslag van de eerste bondswedstrijd kwamen in het Amsterdamse Hotel Krasnapolsky vertegenwoordigers van verschillende clubs bijeen. Onder leiding van Charles van de Poll werd op zaterdag 8 oktober ‘bij acclamatie tot oprichting van de bond besloten.’ Van de Poll, vertegenwoordiger van de Haarlemsche Hockey- en Bandyclub tijdens de bijeenkomst, werd benoemd tot de eerste voorzitter van de NHBB.

Relatief nieuwe sport in Nederland

Hockey is relatief nieuw in Nederland. In 1891 introduceerde Pim Mulier de sport in Nederland en een jaar later werd de eerste wedstrijd gespeeld. Op 7 februari 1892 speelden op het Museumplein in Amsterdam twaalf hockeyers van de Amsterdamsche Hockey- en Bandyclub (AH&BC) een onderling partijtje. In de jaren die volgen werden er verschillende clubs opgericht.

Wedstrijdverslag eerste bondswedstrijd Haarlem-Velsen (12-1) gepubliceerd in Nederlandsche Sport, het eerste sporttijdschrift in Nederland.

Voor de eerste bondscompetitie – er werd gespeeld van november tot en met februari – meldden zich vijf verenigingen aan: Haarlemsche Hockey- en Bandyclub, Velser Hockeyclub, Zwolsche Athletische Club, Amsterdamsche Hockey- en Bandyclub en Haagsche Hockey- en Bandyclub.

Engelse bandyreglement

Als reglement voor de competitie besloot de NHBB het Engelse bandyreglement te volgen, ‘aangezien allen het er over eens waren, dat de toestand der speelvelden in ons land niet toeliet, het Engelsche hockey-reglement te volgen’, meldde Nederlandsche Sport, dat ook het officiële orgaan van de hockeybond gold. De afmetingen van het veld, de bal en de doelen verschilden van het Engelse bandyreglement. En ‘met beide zijden van den stok mag den bal voortgedreven worden’, een belangrijk onderscheid met manier waarop in Engeland werd gehockeyd.

Nadat de bond het speelschema bekend had gemaakt, haakte Zwolle af. Hierdoor speelde de competitie zich af in het westen van het land. De strijd om de eerste plaats ging vooral tussen Den Haag en Haarlem. Deze clubs waren duidelijk een maatje te groot voor Velsen en Amsterdam, zo bewezen onder meer de uitslagen van 18-0, 14-3, 12-1, 11-0 en 10-1. Den Haag eindigde uiteindelijk op de eerste plaats voor Haarlem, Velsen en Amsterdam.

Makkelijk was het niet

De eerste bondscompetitie zat erop, maar makkelijk was het allemaal niet gegaan. Zwolle haakte dus al voor de competitie af. Amsterdam beschikte niet over een eigen veld. Dat leidde meteen tot een ruzie met tegenstander Velsen. De secretaris van Amsterdam was voorafgaand aan de wedstrijd vergeten te melden dat de Amsterdammers voor het duel geen veld hadden kunnen regelen, waardoor de ploeg uit Velsen voor niets naar de hoofdstad was afgereisd. De Velsenaren dienden een protest in bij de bond, die uiteindelijk besloot dat de thuiswedstrijd van Amsterdam ook in Velsen moest worden gespeeld.

In de beginjaren was het soms niet alleen zoeken naar een veld, ook de gesteldheid van de velden liet vaak te wensen over. Een vlak speelterrein was geen vanzelfsprekendheid. In veel gevallen werd een stuk weiland omgetoverd tot hockeyveld en moesten voor aanvang van het duel de lijnen nog op het gras worden aangebracht.

Geen bondsscheidsrechters

De wedstrijden kenden geen neutrale leidsman. Bondsscheidsrechters waren er in die tijd nog niet. In de reglementen was dan ook opgenomen dat de thuisspelende club voor een scheidsrechter moest zorgen, ‘bij voorkeur wordt hiertoe gekozen een speler van een der Vereenigingen die niet aan den wedstrijd deelneemt.’

Hockey stond duidelijk nog in de kinderschoenen, maar het begin was er. Over het niveau was de verslaggever van Nederlandsche Sport na dat eerste bondsduel tussen Haarlem en Velsen gematigd positief.

Populairder

‘Alhoewel het hockeyspel al geheeld anders wordt gespeeld en beoordeeld dan drie jaar geleden is het m.i. nog te veel een kwestie van kracht. Juist placeren is de hoofdzaak; ’t harde loopen en ’t afnemen van den bal is overbodig; veel voordeeliger is het iemand te forceren, den bal weg te slaan. ’t Peil van de hockey-kunst is echter zoowel hier als in Engeland steeds stijgende, want zelfs in ’t land der sport is hockey nog niet algemeen bekend en wint het steeds in populariteit.’