Verantwoord omgaan met alcohol: geen happy hours en meters bier

Uit onderzoek blijkt dat jongeren onder de achttien jaar – voor wie het verboden is om alcohol te kopen – in het clubhuis van een hockeyclub sneller aan alcohol kunnen komen dan in een kroeg. Een verontrustende constatering, die niet past bij de maatschappelijk verantwoordelijkheid van clubs. ‘Pas wanneer een heftig incident plaatsvindt, schrikken de meeste verenigingen wakker.’

Jongeren onder de achttien jaar die op de club alcohol drinken, vervolgens op de fiets stappen en stomdronken in de sloot belanden. Of erger nog: naar het ziekenhuis worden afgevoerd. Doorgaans moet het eerst goed misgaan, voordat clubs erkennen dat zij het nuttigen van alcohol onder minderjarigen faciliteren en dus concluderen dat hun alcoholbeleid onverantwoord is. ‘Daarvóór voelen de meeste clubs de noodzaak niet om in actie te komen.’

Op het scherm van de Microsoft Teams-verbinding trekt Irene Walk een serieus gezicht. Alcoholgebruik wordt al snel geassocieerd met gezelligheid, maar zij benadrukt liever de andere kant van het verhaal. Als zogenoemde JOGG-Teamfit coach, werkzaam bij JOGG (Gezonde Jeugd, Gezonde Toekomst), loopt zij de deuren plat bij sportverenigingen, waaronder hockeyclubs, om hun alcoholbeleid kritisch tegen het licht te houden. Ze omschrijft de situatie als zorgwekkend.

Niet alleen uit haar eigen ervaringen, maar ook uit cijfers blijkt dat clubs moeite hebben met het naleven van de wet. Jongeren onder de achttien jaar die gewoon aan alcohol kunnen komen: het komt nog veel te vaak voor. Enerzijds door het zelf aan de bar te bestellen, anderzijds doordat ze het van volwassenen krijgen overhandigd. Van alle plekken waar alcohol wordt verkocht, worden de regels het slechtst gehandhaafd bij sportverenigingen.

Foto: Koen Suyk

Slechts 23 hockeyclubs laten zich op het gebied van alcohol begeleiden door JOGG-Teamfit

Walk: ‘Dat de regels bij sportverenigingen minder strikt worden gehandhaafd dan in de horeca, is aan de ene kant natuurlijk begrijpelijk. Clubs hebben te maken met vrijwilligers. Een groot deel van hen staat hooguit een paar keer per jaar achter de bar. Het laatste waar ze zin in hebben, is ‘gezeik’. Bovendien hebben ze vaak geen training gehad. Of spelen ze in hetzelfde team als de jongeren die drank willen kopen. Er zijn echt tal van redenen waarom barmedewerkers van hockeyclubs sneller geneigd zijn om alcohol te schenken aan minderjarigen. Daar hebben wij ook best begrip voor, maar dat neemt niet weg dat er mogelijkheden zijn om strikter te handhaven. Wij begeleiden de clubs om stappen in hun alcoholbeleid te zetten.’

Elke club die serieus werk wil maken van een verantwoord alcoholbeleid, kan zich kosteloos laten begeleiden door JOGG-Teamfit. Iets dat nog amper gebeurt. Volgens Walk in ieder geval veel te weinig. Van de ruim 320 hockeyverenigingen in Nederland zijn er 23 die zich op het gebied van alcohol laten begeleiden door JOGG-Teamfit. Ze roept clubs op om hun verantwoordelijkheid te nemen en contact met JOGG-Teamfit te zoeken. Vervolgens komt er een medewerker langs om het alcoholbeleid tegen het licht uit te houden en de betreffende club te begeleiden.

Hoe moet een zestienjarige barmedewerker tegen iemand van dertig zeggen dat hij geen bier meer krijgt omdat hij stomdronken is? Irene Walk

‘Vaak zeggen clubs dat ze hun zaakjes redelijk goed op orde hebben. Maar tussen zeggen en doen, zit een wereld een verschil. Wanneer wij doorvragen, blijkt vaak dat hun beleid niet concreet genoeg is. Wat doen ze bijvoorbeeld als een coach bier bestelt voor zijn hele team, dat enkel bestaat uit minderjarigen? Hoe moet een zestienjarige barmedewerker tegen iemand van dertig zeggen dat hij geen bier meer krijgt omdat hij stomdronken is? En hoe ga je om met volwassenen die ladderzat achter het stuur willen kruipen? Wij willen dat daar goed over is nagedacht.’

Foto: Koen Suyk

Bij het samenstellen van een verantwoord alcoholbeleid werkt JOGG-Teamfit met een checklist. Daarin worden onder andere enkele zaken benoemd die direct concreet zijn aan te pakken.

• Degenen die bardienst hebben, drinken geen alcohol.
• Reclame voor alcohol is niet prominent aanwezig op de club.
• Om het meedrinken te ontmoedigen, zijn er geen ‘happy hours’ en kunnen er geen ‘kannen en meters bier’ worden besteld.
• Alcoholvrij bier wordt zichtbaar aangeboden als alternatief.
• Alcoholische dranken zijn duurder dan niet-alcoholische dranken.
• Iedereen die alcohol verstrekt, heeft online een zogenoemde e-learning gevolgd en het certificaat ‘Verantwoord Alcohol Schenken’ gehaald.
• Er zijn afspraken over het schenken van alcohol op de momenten dat de jeugd aanwezig is, zoals het aanscherpen van de schenktijd op zaterdag, bijvoorbeeld naar 16.00 uur.

Andere zaken op de checklist zijn echter een stuk minder tastbaar, en vooral een zaak van de lange adem.

• Alcohol en verkeer gaan niet samen. Leden en bezoekers worden daar op aangesproken.
• Binnen de club moet worden voorkomen dat alcoholgebruik leidt tot ongewenst gedrag. Daarom wordt daar actie tegen ondernomen.
• Afspraken worden duidelijk zichtbaar gecommuniceerd. Niet alleen aan de barmedewerkers, maar ook aan de leden en de bezoekers.

Walk: ‘Een verantwoord alcoholbeleid moet binnen heel de club worden ondersteund. Niet alleen door het bestuur, maar ook door het barpersoneel, de ouders en de leden. Iedereen binnen de club moet het goede voorbeeld willen geven en elkaar erop aanspreken als er iets fout gaat. Anders heeft het geen zin.’

Foto: Willem Vernes

Als spelers na de wedstrijd tegen elkaar zouden zeggen dat ze gezellig met z’n allen gaan zitten blowen, dan vindt iedereen dat absurd. Maar als er een kratje bier op tafel komt, vinden we dat doodnormaal Irene Walk

Als alle onderdelen van de checklist zijn afgevinkt, wordt de club beloond met een Topprestatiebadge Verantwoord Alcoholbeleid. Typerend genoeg gebeurt dat vooralsnog nauwelijks. Er zijn vier hockeyverenigingen waarvan het alcoholbeleid is beloond met de Topprestatiebadge. ‘Maar uiteindelijk gaat het ons niet om die badge. Het gaat ons om het vergroten van het bewustzijn. Als spelers na de wedstrijd tegen elkaar zouden zeggen dat ze gezellig met z’n allen gaan zitten blowen, dan vindt iedereen dat absurd. Maar als er een kratje bier op tafel komt, vinden we dat doodnormaal. Zelfs wanneer er zestienjarigen bij zitten.’

Morgen het verhaal van hockeyclub Etten-Leur, één van de vier hockeyverenigingen waarvan het alcoholbeleid is beloond met de Topprestatiebadge.