2004: Spanjaard Freixa verslaat met gebroken vinger Nederland in Pakistan

In de serie ‘De historie van de Champions Trophy’ blikken we terug op de mooiste momenten van het beroemde toernooi, dat in Breda voor de laatste keer gespeeld wordt. Vandaag de enige Spaanse overwinning ooit, met Santi Freixa (ex-Amsterdam, nu coach Kampong vrouwen) in 2004 als hoofdrolspeler. De vinger van Freixa (35) was gebroken, maar toch scoorde hij twee keer in de finale tegen Nederland.

In het ziekenhuis van Lahore staan er twintig mensen om de 21-jarige Santi Freixa heen, als er een scan wordt gemaakt van zijn pink. Australië heeft afgezegd voor het toernooi, omdat ze de situatie in het land te onveilig vindt. Het is december 2004, een paar maanden na de Olympische Spelen van Athene.

Het scanapparaat maakte rare geluiden, en de Spanjaard weet ook niet wie al die Pakistaanse mensen zijn die om hem heen staan. Maar de Spaanse arts weet uit de beelden op te maken dat de pink gebroken is, van de talentvolle aanvaller. Ook de wijsvinger van middenvelder Albert Sala is tijdens het toernooi gebroken. Maar allebei moeten ze spelen, want in de finale moet het ijzersterke en favoriete Nederland worden verslagen.

De Spaanse ploeg van de Champions Trophy 2004. Met bril bondscoach Maurits Hendriks. Foto: EFE/Olivier Matthys

‘Antonio’ van Oranje uitschakelen was belangrijk

Freixa legt uit wat de taak is van Sala: ‘Albert moet de hele wedstrijd tegen Oranje Antonio uitschakelen en achter hem aan rennen. Dat is zijn enige taak.’

In de poulefase won Nederland met 4-2 van Spanje. Maar Spanje heeft niets te verliezen, onder leiding van de Nederlander Maurits Hendriks.

In serieuze wedstrijden speelde Spanje altijd met hart en ziel. Of, in de woorden van Freixa, die met Amsterdam in 2011 en 2012 landskampioen werd, 193 interlands speelde en 126 goals maakte: ‘In oefenwedstrijden kregen wij vaak behoorlijk klop van Nederland. In Nederland is iedereen geneigd om alles te over-analyseren. Maar als het er echt om gaat, dan zijn wij Spanjaarden heel competitief en willen we winnen. Niet omdat hockey een sport is, maar ons leven. Zo benaderen wij wedstrijden.’

Omdat routiniers als Pol Amat en Eduard Tubau voor het toernooi waren afgehaakt moeten veel jonge spelers ervaring opdoen. Dit is de jonge Spaanse generatie die later in 2008 zilver zou halen bij de Olympische Spelen van Peking. Met Rodrigo Garza (ex-Bloemendaal), David Alegre (ex-Oranje Zwart), Ramon Alegre (ex-Kampong), Albert Sala (ex-SCHC) en de legendarische aanvoerder Juan Escarré, de keizer van het Spaanse team, die altijd bij Spaanse clubs speelde, een of twee niveaus onder het hoogste niveau.

Freixa kreeg nog een bedankje van Karel Klaver

In de finale mag Freixa op een 1-1 stand de strafcorner pushen. Hij staat in het legendarische hockeystadion van Lahore tegenover de Nederlandse keeper Guus Vogels. Freixa speelt met een injectie tegen de pijn: ‘Ik kan door mijn gebroken pink helemaal niet hard pushen. Maar ik kan wel altijd een goede schijnbeweging maken bij de sleep. Ik mik richting de rechtervoet van Guus. Dat is mijn kracht. De bal gaat erin. Puur op adrenaline.’ De Nederlanders Taeke Taekema en Karel Klaver scoren voor Nederland. Sala is het die de hele wedstrijd ‘Antonio’ schaduwt. Zo noemen ze Teun de Nooijer bij Spanje. Ondertussen beslist Freixa de wedstrijd. ‘Bij een stuiterballetje de cirkel in ga ik achter Sander van der Weide staan, in de hoop dat hij mist. Dat doet hij. Daarna kan ik scoren. Ik weet nog dat ik naar de cornervlag ren en daar naartoe glijdt’, lacht Freixa, die na de 4-2 zege en de eerste en enige Champions Trophy zege ooit voor Spanje, een bedankje krijgt van Karel Klaver.

‘Karel werd namelijk topscorer met zeven doelpunten. Ik mocht in de laatste minuut nog een strafbal nemen. Maar ik was totaal niet meer geconcentreerd. We hadden toch al gewonnen. Dus ik mis en blijf op zes doelpunten steken. Maar dat we de Champions Trophy wonnen was ongelofelijk. Dat was voor Spanje altijd hét hockeytoernooi. Voor ons was deelname aan de Champions Trophy nooit een vanzelfsprekendheid. Het was een teken dat we toernooien daarvoor goed hadden gepresteerd, omdat alleen de zes beste landen mee mochten doen. De finale halen betekende voor ons al geschiedenis schrijven.’

Freixa was heel blij met het werk dat Maurits Hendriks deed in Spanje

Het zou de enige keer ooit zijn dat Spanje het toernooi van de hockeyelite op zijn naam schreef. 2004 was voor Spanje onder leiding van bondscoach Maurits Hendriks een bijzonder jaar, waarin het team 45 wedstrijden speelde. Freixa snapte niet dat de Nederlander Hendriks met zoveel energie aan het roer stond bij Spanje, nadat hij de documentaire had gezien over de Olympische Spelen van Sydney, waarin hij zag dat Hendriks nogal wat ellende over zich heen had gekregen bij het Nederlandse team. ‘Ellende? Het was confronterend voor mij om te kijken. Er was ongeveer een tractor over hem gereden. En toch ging hij met zoveel overtuiging bij ons aan de slag. Hij paste ook echt bij ons. Hij heeft alleen maar goede dingen gedaan’, vindt Freixa.

Santi Freixa scoort de beslissnde 4-2 en rent naar de cornervlag. Keeper Guus Vogels verslagen. Foto: EFE/Olivier Matthys

Spanjaarden huilend in de douche

Eerder dat jaar verloor Spanje op de Olympische Spelen van Athene de halve finale met 3-6 van de latere winnaar Australië. In de strijd om het brons stond het na zeventig minuten 3-3. Toen sloegen de Duitsers toe met een golden goal. De altijd expressieve Freixa kijkt er nu nóg treurig bij. ‘Ik zie zo Juan Escarré voor me in de douche, na die wedstrijd. Hard aan het huilen, net als de andere jongens.’ 2004 is het jaar dat Freixa werd uitgeroepen tot wereldtalent van het jaar. In Spanje is hij een levende legende.

Freixa woont nu in Aerdenhout met zijn vrouw en twee kinderen. Hij was assistent bij de Oranje Dames, onder leiding van bondscoach Alyson Annan. Hij is druk als coach van Kampong Dames 1. Hockey is zijn leven. Zijn lichaam verraadt zijn achtergrond als tophockeyer. Midden in het interview in Amsterdam trekt Freixa de linkermouw van zijn trui omhoog en laat hij een litteken zien dat van onder tot boven zijn elleboog loopt. Dat was een Pakistaan die hem toen als aanvoerder van Spanje in de eerste wedstrijd van de Olympische Spelen in Londen uit het toernooi sloeg. Gebroken arm.

Als assistent bij de Oranje Dames, bij de HWL in Auckland. Foto: Frank Uijlenbroek

Na 2004 was er geen Champions Trophy meer in Pakistan

De Pakistanen hebben een andere mentaliteit. 2004 betekent het eerste scheurtje in het voortbestaan van de Champions Trophy. Omdat Pakistan in 1978 het toernooi had bedacht, zou het regelmatig daar moeten worden gespeeld. Maar door veiligheidsrisico’s was Lahore 2004 de allerlaatste Champions Trophy in Pakistan.

Ook voor Freixa en zijn teamgenoten was het spelen van het toernooi in 2004 al een uitdaging. Omdat Spanje in Chandigarh – in het Noorden van India – eerst had geoefend tegen India, wilde het daarna via Punjab de grens oversteken naar Pakistan.

Dat ging nog niet zo makkelijk.

Het winnende Spaanse nationale team. Met de loodzware bokaal in het midden. Foto: REUTERS/Zahid Hussein

‘Ze hebben daar bij die grens letterlijk een dubbele deur. Eentje met Pakistaanse en eentje met Indiase soldaten. Eerst moesten we zes uur wachten voordat we überhaupt de grens mochten oversteken. Toen moesten we een kilometer lopen met onze koffers, voordat we onze reis weer konden hervatten. ’s Avonds moesten we ons vooral nederig gedragen, want toen gingen we met een Pakistaanse generaal thee drinken. Maurits Hendriks voerde vooral het woord. Wij dachten echt: wat doen we hier?’ vertelt Freixa.

Santi Freixa met Mirco Pruyser, in het shirt van Amsterdam. Play-offs tegen Oranje Zwart. Foto: Frank Uijlenbroek

Nog een keer terug naar Lahore

Een paar maanden geleden deed Freixa mee met een oud All Star-team in Lahore. Hij vond het mooi. Maar ook daar was het aankomen op het vliegveld en in geblindeerde auto’s naar het hotel en het stadion. Van Lahore zag Freixa verder niets. Er is nog een lange weg te gaan, voordat het reisadvies voor Pakistan weer op groen gaat. Als dat al ooit gebeurt. Voor het hockey zou het goed zijn.

Champions Trophy 2004. Lahore, Pakistan

Finale Spanje-Nederland 4-2
’18 Pau Quemada 1-0
’41 Karel Klaver 1-1
’51 Santi Freixa 2-1
’57 Victor Sojo 3-1
’61 Taeke Taekema 3-2
’62 Santi Freixa 4-2

Eindstand

Spanje
Nederland
Pakistan
India
Duitsland
Nieuw-Zeeland