Olympische kwalificatie hockey: routes Oranje naar Tokio 2020

De Argentijnse mannen en vrouwen plaatsten zich afgelopen weekend, na gastland Japan, als eerste landen voor de Olympische Spelen van Tokio 2020. De Nederlandse teams kunnen bij winst van het Europees kampioenschap, dat vrijdag in Antwerpen begint, ook deelname aan de Spelen veiligstellen. Maar wat als dat onverhoopt niet lukt? Hoe loopt de route naar Tokio dan en wie treffen de Oranje Heren en Oranje Dames? Hockey.nl zocht het uit.

De hele olympische kwalificatieprocedure van de internationale hockeybond (FIH) is gecompliceerd. De tijden van een of twee olympische kwalificatietoernooien zijn voorbij. Het internationale hockey kent sinds dit jaar de nieuwe FIH Pro League en de FIH Series Finals en die hebben een prominente plek gekregen in de kwalificatiecyclus. Voor een tophockeyland als Nederland is dat niet ongunstig. Door de nieuwe constructie lijken de beste landen ter wereld iets meer in de zetel te zitten om de Spelen te bereiken.

We gaan de hele procedure in dit artikel uitleggen en met wat aannames kijken wie de mogelijke tegenstanders van de Oranje Heren en Oranje Dames zijn. Dit is een beetje voer voor hockeynerds zoals wij, dat geven we toe.
Ben je dat niet, maar wil je toch graag weten tegen wie de Oranje-teams mogelijk gaan spelen? Hier vast de conclusies.

• De Oranje Heren spelen, bij het mislopen van de Europese titel, waarschijnlijk tegen Pakistan, China of Oostenrijk. Dat zijn nu de nummers 17, 18 en 19 van de wereldranglijst.
• Bij de Oranje Dames zijn de mogelijke tegenstanders Italië, Canada of Maleisië. De nummers 17, 18 of 20 van de wereldranglijst.

Loting bepaalt tegen welke van de drie tegenstanders Nederland moet. Nederland speelt in ieder geval zeker twee keer thuis tegen hetzelfde land, de wedstrijden zijn in de week van 20 en 27 oktober. Plaats van handeling lijkt, gezien de importantie en daarmee samenhangende publieke belangstelling, het Wagener Stadion in Amsterdam.

Mink van der Weerden met Abu Mahmood van Pakistan tijdens Nederland-Pakistan op het WK in Bhubaneswar. Nederland won dat duel met 5-1. Oranje zou Pakistan kunnen treffen in de strijd om een olympisch ticket. Foto: Koen Suyk

Voor de goede orde: deze tegenstanders staan niet definitief vast. In het vervolg van het artikel leggen we uit hoe we bij de tegenstanders zijn gekomen.

Twaalf deelnemers bij de Spelen

We beginnen met het aantal deelnemers aan de Olympische Spelen, het belangrijkste toernooi in de hockeysport. Voor de Spelen zijn twaalf tickets te verdienen, of eigenlijk elf want als organisator is Japan automatisch geplaatst, zowel bij de mannen als de vrouwen. Dat geldt niet automatisch voor de regerend olympisch kampioenen Groot-Brittannië (dames) en Argentinië (heren). De Argentijnse heren hebben zich afgelopen weekend door winst van de Pan American Games inmiddels wel geplaatst.

View this post on Instagram

Congratulations to the #Rio2016 gold medallists #LosLeones for qualifying to @tokyo2020 with a gold medal at @Lima2019Games #Lima2019 📸 – @panamhockey

A post shared by Int Hockey Federation (@fihockey) on Aug 10, 2019 at 10:36pm PDT

Hoe worden de rest van de plekken verdeeld? Vijf tickets waren gereserveerd voor de winnaars van de toernooien op de continenten Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Europa, Azië en Oceanië. Dat zijn er vier geworden, omdat het automatisch geplaatste Japan zowel bij de mannen als de vrouwen vorig jaar de Asian Games won. De plek van Azië is nu naar het kwalificatietoernooi doorgeschoven. Daarover straks meer.

Continentale kampioenschappen

Voor de Europese ploegen is de eerste kans op een olympisch ticket dus tijdens het Europees kampioenschap in Antwerpen. Staan de Oranje-teams op 24 (mannen) en 25 augustus (vrouwen) op de hoogste tree met goud behangen, dan zullen de spelers extra hard juichen, omdat de teams daarmee zeker zijn van deelname aan de Spelen. Op dat olympische toernooi kunnen ze zich vervolgens in alle rust voorbereiden.

De Argentijnse dames hebben reden tot juichen: zij zijn al zeker van deelname aan de Olympische Spelen in Tokio. Foto: Getty Images

De andere drie continentale kampioenen komen van de Pan American Games (Noord- en Zuid-Amerika), het Africa Olympic Qualification Tournament (Afrika) en de Oceania Cup (Australië en Nieuw-Zeeland).
De Pan American Games zijn afgelopen week gespeeld in de Peruaanse hoofdstad Lima. De Argentijnse teams, de torenhoge favorieten, maakten hun faam waar en pakten de olympische tickets.
De winnaars van de Oceanië Cup, die begin september wordt gespeeld, staan van tevoren ook bijna wel vast: al jarenlang winnen de mannen en vrouwen van Australië dat mini-toernooi. Alleen Nieuw-Zeeland kan met een stunt roet in het eten gooien.

Ook Afrika mag een deelnemer leveren. Zuid-Afrika is op papier de grote favoriet bij zowel de mannen als de vrouwen, maar dat moet op het Olympic Qualification Tournament dat deze maandag 12 augustus begint, wel afrekenen met landen als Ghana, Namibië, Oeganda, Kenia, Egypte en Zimbabwe.

Kwalificatiewedstrijden: veertien landen strijden voor zeven tickets

Na de zomer zijn vijf deelnemers bekend. Dan zijn er nog zeven plekken te vergeven. Daarvoor strijden veertien landen. De FIH heeft daar met de nieuwe Pro League en Series Finals een nieuw kwalificatiesysteem voor opgesteld, waarbij de vier Grand Final-teams en de nummers 1 en 2 van de drie Series Finales zich plaatsen voor de olympische kwalificatiewedstrijden.

Vrouwen

Na de Pro League en Series Finals zijn dit bij de dames de landen die zich hebben geplaatst voor de olympische kwalificatiewedstrijden.

Bron: Wikipedia

[a] Bij dit toernooi was Japan tweede, maar die ploeg is als host al geplaatst voor de Spelen. Hier komt een extra team via de FIH World ranking.

Zoals in het schema is te zien, worden de negen gekwalificeerden bij de dames aangevuld met de hoogstgeplaatste vijf ploegen op de wereldranglijst.

Daar gaan vervolgens de continentale winnaars weer vanaf. En ook die plekken worden aangevuld op volgorde van de FIH wereldranglijst. Let op: de FIH houdt de ranking aan na afloop van de continentale kampioenschappen. Die ranking wordt in september opgemaakt.

Mannen

Na de Pro League en Series Finals zijn dit bij de mannen de landen die zich hebben geplaatst voor de olympische kwalificatiewedstrijden.

Zoals in het schema is te zien, worden de tien gekwalificeerden bij de mannen aangevuld met de hoogstgeplaatste vier ploegen op de wereldranglijst.

Daar gaan vervolgens de continentale winnaars weer vanaf. En ook die plekken worden aangevuld op volgorde van de FIH wereldranglijst. Let op: de FIH houdt de ranking aan na afloop van de continentale kampioenschappen. Die ranking wordt in september opgemaakt.

Olympische kwalificatiewedstrijden: tegenstander volgt uit loting

We hebben nu veertien teams bij de mannen en veertien teams bij de vrouwen. Die worden op volgorde van de wereldranglijst onder elkaar gezet, waarna het indelen van de kwalificatiewedstrijden kan beginnen.

De FIH-regels voor de kwalificatie zijn als volgt:

• De nummers 1, 2 en 3 van die geschoonde wereldranglijst hebben een soort beschermde status. Zij spelen tegen de nummers 12, 13 en 14. Loting bepaalt wie tegen wie speelt. De kwalificatie is een barrage van twee duels, waarbij het hoogstgeplaatste land twee keer thuis speelt.
• Daarnaast spelen de nummers 4, 5, 6, en 7 thuis tegen de nummers 8, 9, 10 en 11 van de wereldranglijst. Ook hier bepaalt het lot de wedstrijden en worden twee wedstrijden gespeeld in het hoogstgeplaatste land.
• Bij alle olympische kwalificatiewedstrijden bepaalt de score over twee duels de winnaar. Is de score over twee duels gelijk, dan worden er na de tweede wedstrijd shoot-outs genomen voor een olympisch ticket. Op die shoot-outs kunnen we ons op voorhand al verheugen.

Beschermde status Oranje Heren en Oranje Dames

We hopen het natuurlijk niet, maar wat betekent het voor de Nederlandse teams als ze geen Europees kampioen worden?Zoals net uitgelegd, zijn de Oranje-teams door deelname aan de Grand Final al geplaatst voor de olympische kwalificatiewedstrijden. Gezien hun posities op de wereldranglijst zijn zowel de Oranje Heren als de Oranje Dames verzekerd van een plek in de top 3. De dames zijn al lange tijd de nummer 1 van de wereld en de mannen staan save op plek drie. Daarmee hebben ze een soort beschermde status en zijn ze verzekerd van twee thuiswedstrijden. De KNHB heeft de speeldata voor de zekerheid al op opgenomen in het speelkalender van de Hoofdklasse voor het seizoen 2019-2020, waar de weekenden van 20 en 27 oktober zijn vrijgehouden.

FIH-President Battra overhandigt de Pro League Cup aan Eva de Goede, aanvoerder van het Nederlands team. Foto: Koen Suyk

Mogelijke tegenstanders Oranje-teams

Weten we ook al wie Nederland zou kunnen treffen? In principe niet, want er moeten nog veel wedstrijden worden gespeeld. Maar met een beetje speculeren, komen we een heel eind.

Oranje Dames

Om de potentiële tegenstanders van de Oranje Dames te kunnen berekenen, kijken we eerst naar de huidige stand op de wereldranglijst. Opgemaakt na de Pro League in juni. Je ziet dat alle ploegen die zich via de Pro League of Series Finales hebben geplaatst voor de kwalificatiewedstrijden ook hoog op de wereldranglijst staan.

Nu moeten we even speculeren over de winnaars van de continentale kampioenschappen. Als titelfavoriet Oranje geen Europees kampioen wordt, gaat de titel zeer waarschijnlijk naar Duitsland, Engeland, België, Ierland of Spanje. Voor het bepalen van de tegenstander van de Oranje Dames maakt dat niets uit, want al deze ploegen staan in de top 9 van de wereldranglijst. We gaan in ons rekenvoorbeeld uit van Duitsland als EK-winnaar. Bij de andere continenten is Argentinië dus zeker en gokken we verder op Australië en Zuid-Afrika als winnaars van de kampioenschappen.

Olivia Shannon vaan de bal namens Nieuw-Zeeland in een wedstrijd tegen Australië tijdens de Pro League. Op de Oceanië Cup strijden de twee landen ook tegen elkaar voor een ticket voor de Spelen. Foto: Phil Walter/Getty Images

We doen nu de grote FIH-kwalificatie-rekensom: alle gekwalificeerden minus de continentale winnaars minus host Japan aangevuld met de hoogstgeplaatste ploegen van de FIA-wereldranglijst.
Om het nog wat ingewikkelder te maken: ook Schotland hebben we eruit gehaald, omdat dit land niet onder de eigen vlag meedoet aan de Olympische Spelen, maar met Engeland en Wales aantreedt als Groot-Brittannië.

Dan krijgen we deze veertien ploegen die gaan strijden voor zeven olympische tickets:

Nu kunnen we de potentiële tegenstanders van de Oranje Dames bepalen. Als nummer 1 op de lijst moet Nederland tegen de nummer 12, 13 of 14. De tegenstanders die in september in de koker gaan zijn, waaruit de tegenstander wordt geloot zijn dan: Italië, Canada en Maleisië.

Maartje Krekelaar heeft de stand op 3-0 gebracht en viert de treffer met Malou Pheninckx tijdens de Hockey World League. Nederland won dat duel met 5-0. Foto: Koen Suyk

Dat moet te doen zijn. Ter illustratie: de hoogstgeplaatste ploeg Italië werd vorig jaar op het WK met 12-1 verslagen door de Oranje Dames.

Oranje Heren

Dan de mannen. Eerst ook hier de huidige wereldranglijst.

Als Oranje geen Europees kampioen wordt, gaat de titel zeer waarschijnlijk naar Duitsland, Engeland, België of Spanje. Voor het bepalen van de tegenstander van de Oranje Heren maakt dat niets uit, want al deze ploegen staan in de top 9 van de wereldranglijst. We gaan in ons rekenvoorbeeld uit van België als EK-winnaar. De mannen van Argentinië zijn dus al zeker. En bij de andere continenten gokken we op Australië en Zuid-Afrika als winnaars van de kampioenschappen.

Ook hier doen we de grote FIH-kwalificatie-rekensom met de door ons veronderstelde winnaars van de continentale kampioenschappen.

Je krijgt dan de volgende ‘geschoonde’ wereldranglijst:

Nederland is het hoogstgeplaatste land en speelt dus tegen de nummer 12, 13 of 14. Dat zou op basis van onze berekening Pakistan, China of Oostenrijk zijn.

Bjorn Kellerman juicht nadat hij Nederland op een 1-0 voorsprong tegen Oostenrijk bracht tijdens het EK in 2017 in Amsterdam. Oranje won dat duel met 6-0. Foto: Koen Suyk

Afgaande op deze ploegen, lijkt Pakistan de opponent die je het liefst wilt ontlopen. Door de schorsing van de FIH in de Pro League is de ploeg de afgelopen maanden vijf plekken gekelderd op de wereldranglijst. De laatste ontmoeting met Pakistan was voor de Oranje Heren tijdens het afgelopen WK in India. Toen won Nederland afgetekend met 5-1.

Hoe zit het met de andere landen?

Het EK bij de mannen is voor Duitsland en Engeland extra spannend. Die twee ploegen ontlopen elkaar slechts negen punten op de wereldranglijst in het voordeel van de Engelsen, die tijdens de Spelen onder de vlag van Groot-Brittannië gaan aantreden. De Duitsers zullen er, naast het behalen van de Europese titel, op zijn gebrand in ieder geval boven de Engelsen te eindigen om zo ook een beschermde status van een top 3 land te krijgen. Pakistan, China of Oostenrijk is toch prettiger als tegenstander dan Ierland (met coach Alexander Cox en doelman David Harte), Maleisië (met coach Roelant Oltmans) of het Frankrijk van coach Jeroen Delmee, dat het EK voor B-landen won.

Beeld van het EK twee jaar geleden in Amsterdam. Mark Gleghorne brengt de stand op 2-3 tijdens de Duitsland-Engeland in de strijd om der derde plek. Foto: Koen Suyk

Bij de dames zullen de Duitsers hopen dat, als ze zelf geen Europees kampioen worden, de titel naar Nederland of Engeland gaat. Daarmee is een plek in de top 3 zeker en krijgen ze op papier een veel gemakkelijker tegenstander, dan wanneer ze vierde staan op de geschoonde wereldranglijst van de FIH.

Hoe de kwalificatiewedstrijden er precies uit gaan zien, wordt de komende weken duidelijk als in alle uithoeken de continentale kampioenschappen worden gespeeld. Om niet afhankelijk te zijn van welke berekening of loting dan ook, is er voor de Nederlandse teams een simpele oplossing: Europees Kampioen worden in Antwerpen.