Hoe Oranje in 1987 zónder keeper bijna de Europese zaaltitel won

We moeten het deze winter helaas doen zonder EK en WK zaalhockey. Beide toernooien zijn zoals bekend vanwege het coronavirus van de agenda geveegd. Gelukkig biedt de rijke historie van het Nederlandse zaalhockey nog wat troost. We blikken terug op het EK Zaal van 1987, waarbij de Oranje Dames er zónder keeper bijna in slaagden het oppermachtige Duitsland te verslaan.

Het is nog altijd de meest doelpuntrijke en meest spectaculaire finale in de historie van het Europese kampioenschap in de zaal. De eindstrijd tussen de vrouwen van Duitsland en Nederland op 20 december 1987 deed zevenhonderd toeschouwers en tientallen journalisten veertig minuten lang naar adem happen.

Na een krankzinnig scoreverloop met achttien doelpunten en tal van plotwendingen wonnen de Duitse vrouwen uiteindelijk met 10-8. Dat betekende alwéér een Europese titel voor Duitsland: de vijfde op rij, in evenzovele edities van het EK.

Geniale vondst Van Heumen

Het spektakelstuk in de sporthal van Bad Neuenahr was mede te danken aan de speelwijze van de Nederlandse ploeg. Om de alleenheerschappij van de Duitse vrouwen te kunnen doorbreken had bondscoach Gijs van Heumen iets riskants bedacht. Oranje zou de Duitsers te lijf gaan met zes veldspeelsters in plaats van vijf. Keeper Alette Pos zat bijna de gehele finale op de bank. Ze stond alleen in de eerste helft een paar minuten onder de lat, toen Oranje een voorsprong verdedigde.

‘Gijs deelde pas vlak vóór de finale mee dat we zonder keeper zouden spelen’, herinnert Pos zich nog als we haar bellen. ‘Normaal gesproken zouden we geen schijn van kans hebben tegen de oppermachtige Duitse vrouwen. Maar nu wilde Gijs iets doen wat de tegenstander niet zou verwachten. Hij wilde de Duitse ploeg ontregelen, voor verwarring zorgen. Als we het Duitse spel en de automatismen konden doorbreken, dan zouden we kansen krijgen.’

Reuring op de tribunes

Lisanne Lejeune, tijdens het EK 1987 topscorer van de Oranje Dames met dertien doelpunten, schrok even van het idee van Van Heumen, maar die schrik maakte snel plaats voor geloof en vertrouwen. ‘Er was heel wat reuring op de tribunes toen we in onze startopstelling op het veld verschenen. Het was een regelrechte sensatie om de finale met zes veldspeelsters te beginnen. Er was geen paniek bij ons. Wij vonden het eigenlijk wel grappig om te proberen. Ik zag het als een uitdaging om de Duitse ploeg zo te overrompelen.’

De Nederlandse bank tijdens de finale tegen Duitsland, met niet één maar twee keepers. Van links naar rechts zien we Wietske de Ruiter, Charlotte van Lennep, Marjolein de Leeuw, Ingrid Jansen, Alette Pos en bondscoach Gijs van Heumen. Foto: Hockey Sport

Arrogante houding

Gaandeweg de finale kon Oranje rekenen op steeds meer bewondering van het grotendeels Duitse publiek in Bad Neuenahr. De Duitse vrouwen daarentegen ergerden zich kapot aan de Hollandse bluf. Ze noemden hun tegenstanders ronduit arrogant. Sterspeelster Gaby Appel was daar het meest uitgesproken in.

Lejeune: ‘Dat kan ik goed begrijpen. Wij hadden een paar speelsters in het team die best wel arrogant konden omgaan met deze aparte spelopvatting. Met zo’n houding van: Ja hoor, dit gaan we gewoon even doen, geen probleem’. Ik was daar zelf ook niet vies van, haha. We hadden nu eenmaal niets te verliezen in die finale, Duitsland was de absolute titelfavoriet. Het was de enige manier om kans te maken op de Europese titel.’

De Duitse nummer 5 Dagmar Bremer vraagt zich af wie ze in hemelsnaam moet dekken van de drie Oranje-speelsters Ingrid Wolff, Maryse Abendanon en Lisanne Lejeune. Foto: Hockey Sport

Geheime knieblessure Pos

Hoewel het plan van Van Heumen aan de ene kant een briljante vondst was, was het deels ook uit nood geboren. Keeper Alette Pos was namelijk tijdens de halve finale tegen Ierland (5-3 zege) bij een onschuldige actie geblesseerd geraakt aan haar rechterknie. Het was een blessure waar niemand buiten het Oranje-kamp weet van had in de aanloop naar de finale. In de krantenberichten over het toernooi en de nabeschouwing in Hockey Sport werd er met geen woord over gerept.

Pos: ‘Tegen Ierland verrekte ik de binnenste band van mijn rechterknie. Ik kon tegen Duitsland simpelweg niet de hele wedstrijd keepen, omdat het teveel pijn deed. In de paar minuten die ik in de eerste helft met een ingetapete knie heb gespeeld, kon ik niets anders dan strompelen. Het was echt een serieuze blessure, waarvan ik na het toernooi nog lang last heb gehouden.’

Lejeune en haar ploeggenoten konden de blessure van Pos blijkbaar niet goed op waarde inschatten, zo blijkt nu. Toen Oranje zich halverwege de tweede helft namelijk terugknokte van een 4-6 achterstand naar een 7-6 voorsprong, vroegen de speelsters zich hardop af waarom Van Heumen de keeper niet binnen de lijnen bracht. ‘Ik dacht: Waar blijft in godsnaam die keeper?’, zegt Lejeune. ‘Het was het ideale moment in de wedstrijd om weer iemand in de goal te hebben staan. Zeker omdat Duitsland een sterke strafcorner had. Maar Gijs deed niets. Alette bleef gewoon op de bank zitten.’

De Oranje Dames lopen zich buiten de sporthal van Bad Neuenahr warm voor de EK-finale. Voorop loopt Lisanne Lejeune. Foto: Hockey Sport

Duitse genadeklap

Met Pos op de bank trok Duitsland het spel weer naar zich toe. Het werd 7-7. En zelfs 8-7. Oranje toonde opnieuw veerkracht en maakte via een rake strafcorner van Lejeune gelijk: 8-8. Daarna deelde de titelverdediger de genadeklap uit met twee strafcornerdoelpunten: 10-8. Nederland kreeg in de slotminuut nog twee strafcorners, maar de pushes van Lejeune werden knap gepareerd door de Duitse keeper Caren Jungjohann.

‘Ik was trots dat we zo’n goed toernooi hadden gespeeld’, concludeert Pos. ‘Onze verrassende aanpak vergde veel discipline van elke speelster. Het is knap hoe we dat uitvoerden. We benaderden het zaalhockey in die tijd heel serieus. We hadden geloof in onszelf en hadden het grote Duitsland aan het wankelen gebracht. Maar tegelijkertijd beseften we ook dat we een unieke kans hadden laten liggen om Duitsland eindelijk eens te pakken.’

‘Gegokt en verloren’, stond er destijds in Hockey Sport‘, zegt Lejeune. ‘Daar kan ik me wel in vinden. Als er één toernooi is geweest waarop we de Duitse vrouwen van de troon hadden kunnen stoten, dan was het toen wel. We hebben het geprobeerd, maar het was niet gelukt. Dat is balen. Dit toernooi vergeet ik nooit meer, maar het verhaal had nog zoveel mooier kunnen zijn.’

Klik op de afbeelding voor een grotere weergave

Lees ook:

• WK 1982: spelbepaler Wouter Leefers kon als rechtsbuiten niet bepalend zijn
• Trainer Charles de Bock gaf dameshockey impuls die leidde tot wereldtitel
• Rondje om de aarde leverde Oranje Dames wereldtitel én erkenning op
• Waarom de Eindhovense fusie eigenlijk al veertig jaar terug begon
• EK 1995: reflexen Toxopeus bezorgen Oranje de Europese titel
• Herdenken: olympisch medaillewinnaar Emile Duson
• Den Bosch jaagt op het onwaarschijnlijke record van HGC uit 1988
• Innovatief spel bezorgde HTCC 50 jaar geleden de landstitel
• Het verhaal van Otto ter Haar, die werd ingevlogen vanuit New York
• Het mysterie van de allereerste landkampioen: Haarlem, of toch Den Haag?
• Europese zaaltitel met dank aan haarlak en Spaanse schoenenverkoper
• Groninger Studenten en de greep naar de macht in de zaal
• Zaalfinale van 1983 een spektakelstuk met 35 doelpunten
• Uit pure liefde voor zaalhockey richtte Maarten Salverda IHC Titans op
• Jo Jurrissen: legendarische keepster en spits van Oranje
• Blinde uithaal Thole maakte einde aan bijna 2,5 uur durende slijtageslag
• 1898: Haarlem verslaat Velsen in eerste bondswedstrijd
• Rein de Waal vooroorlogs boegbeeld van Oranje
• 92 jaar geleden: olympische finale belangrijke mijlpaal voor Nederland
• Ab van Grimbergen: architect eerste wereldtitel Oranje Heren
• 75 jaar Vrijheid: international Pieter Arnold Roodenburgh in het verzet
• Het jubilerende Bloemendaal en het jaar van de treble
• Dit seizoen geen kampioen, in 1942 deelden hdm en Venlo de landstitel
• Dames Were Di gingen Europa in: ‘Barcelona was voor ons een enorm avontuur’
• Potje squash om boycot Olympische Spelen van 1956 te verwerken
• Ongekend strenge winter zet in 1963 streep door competitie
• Europees brons hoogtepunt gouden zaaldecennium Groningen
• Missie niet te degraderen leidt onverwachts tot Europees zilver
• Regelwijziging pakt succesvol uit voor Oranje Dames Zaal
• Bronzen EK 2010 zet zaalhockey in Nederland op de kaart
• Hattem: klein duimpje op het veld, grootmacht in de zaal
• WK 1994: Jorritsma en Shahbaz leiden Pakistan naar laatste hoofdprijs
• Het viel allemaal goed in de EHL voor vechtmachine HGC
• Ties Kruize: ‘We hadden veel vaker de Europa Cup moeten winnen’
• Hecht collectief van Kampong kwam even de punten ophalen
• Tackle Back: de dag dat Den Bosch Dames 1 haar eerste titel won